Kuchnia i łazienka to części mieszkania, które najszybciej ulegają zużyciu, dlatego jako pierwsze wymagają remontu i modernizacji. Wynika to nie tylko z naturalnego procesu starzenia się materiałów budowlanych, instalacji i wyposażenia, ale przede wszystkim ze zmiany potrzeb i wymagań użytkowych, potrzeb estetycznych (mody), nowych wymagań dotyczących ergonomii, ekologii, energooszczędności.

Planując remont mieszkania lub budynku trzeba w pierwszej kolejności przeanalizować istniejący układ funkcjonalno-przestrzenny i ocenić, czy odpowiada on aktualnym i bardziej różnorodnym standardom życia, i przygotować program zmian. Będzie on podstawą do wykonania profesjonalnego projektu architektonicznego, który poprzedzi prace remontowe.

Modele życia z punktu widzenia socjologicznego ulegają w latach dużym zmianom. Model pełnej rodziny w jednym gospodarstwie domowym jest obecnie tylko jednym z wielu innych. Wzrasta ilość mieszkań jedno-, dwuosobowych. W takim mieszkaniu kuchnia powinna być umieszczona w aneksie z możliwością zamykania lub otwierania jej na pokój (np. kuchnia w szafie) i wyposażona w kuchenne urządzenia kompaktowe przeznaczone dla gospodarstw jednoosobowych. Natomiast dla samotnych osób starszych konieczne są rozwiązania przestrzenne i funkcjonalne podobne jak dla osób niepełnosprawnych. W przypadku niepełnych rodzin, kuchnia i łazienka powinny umożliwić wygodną obsługę oraz samoobsługę dzieci i ich bezpieczeństwo. Jest również zapotrzebowanie na mieszkania dla kilku osób ze wspólną kuchnią i łazienką. Są to uczniowie, studenci lub osoby pracujące wynajmujące pokój w takim mieszkaniu. Wtedy urządzenia w kuchni i łazience powinny być odporne na korzystanie z nich przez wiele zmieniających się osób, jak w obiektach użyteczności publicznej. Wzrasta rynek mieszkań po remoncie z pełnym wyposażeniem do wynajęcia lub kupna. W tym przypadku oferta musi być bardzo różnorodna: od najprostszego podstawowego wyposażenia do standardu na poziomie apartamentu.

W przypadku użytkowników anonimowych, najczęściej w zabudowie wielorodzinnej, należy opierać się na badaniach socjologicznych, statystycznych, demograficznych oraz prognozach i modzie.

Potrzeby mieszkańców zarówno użytkowe, jak i estetyczne, należy nie tylko poznawać i prognozować, ale także je kształtować i rozwijać, chroniąc ich indywidualność.

W przypadku kuchni i łazienek większa różnorodność rozwiązań oraz ich dobra jakość projektowa i wykonawcza zapewnia również większe zyski z inwestycji remontowych.

Kuchnie przeznaczone do modernizacji to często spadek po koncepcjach architektów modernizmu. Są zazwyczaj małe, nie doświetlone, zamknięte i odcięte od reszty mieszkania. W bogatszych mieszkaniach i domach były wstydliwym miejscem na uboczu, obsługiwanym przez służbę. Chyba tylko domy wiejskie (w naszej części Europy), nawet te ubogie, zachowały prawdziwe kuchnie jako centrum domowego ogniska. Ich pierwowzór jest ciągle aktualny, zmienia się tylko wyposażenie. Wylansowane przez modernistów kuchnie były najlepszym rozwiązaniem dla szybkiego i taniego budownictwa powojennego. Takie kuchnie umożliwiały zmechanizowanie wielu prac domowych, zapewniały higienę i ergonomię na minimalnej powierzchni i stanowiły racjonalne jednoosobowe stanowisko pracy do produkcji kulinarnej. Okazało się, że to za mało, nawet dla jednej osoby. Instynkt samozachowawczy powoduje powrót do korzeni kultury materialnej i dalszy rozwój oraz wzbogacanie jej o kulturę kulinarną.

We współczesnej rodzinie europejskiej panuje model partnerstwa i demokracji, potrzeba godzenia aktywności zawodowej z życiem rodzinnym, powrotu do kontaktów bezpośrednich (pozamailowych) we własnym domu. Pogodzenie tych potrzeb wymaga odpowiedniej organizacji przestrzeni mieszkania, co powinno być głównym celem jego remontu i modernizacji. Kluczem do tego rozwiązania jest kuchnia tak usytuowana i urządzona, że zachęca i wręcz wciąga wszystkich domowników do wspólnego działania.

Takie założenie wymaga, aby pomieszczenie kuchenne było stosunkowo duże, mieściło stół do posiłków rodzinnych, miejsce do zabawy dla małego dziecka i było dobrze skomunikowane z pokojem dziennym. Jest to możliwe do uzyskania w domu jednorodzinnym lub w dużym mieszkaniu w budynku wielorodzinnym.

W mniejszych mieszkaniach uzyskanie takich walorów funkcjonalnych wymaga raczej połączenia małej kuchni z jadalnią lub nawet z pokojem dziennym.

Wtedy powstaje kuchnia otwarta i, przy niewielkiej powierzchni przeznaczonej na część kuchenną, powierzchnie komunikacji w mieszkaniu pokrywają się. Na granicy kuchni i jadalni lub pokoju mogą stać meble graniczne mające równocześnie dwie funkcje, od strony kuchni kuchenną, a od strony jadalni lub pokoju – jadalną lub pokojową.

Trzeba tylko pamiętać o wadach kuchni otwartej, a więc o przymknięciu takiej otwartej kuchni na stałe odpowiednią aranżacją meblową, albo okazjonalnie zasłoną lub ścianką ruchomą.

Aby podjąć decyzję o modernizacji kuchni, trzeba ocenić jej stan istniejący:

• – wielkość i proporcje pomieszczenia kuchennego,

• – jego usytuowanie w stosunku do innych części mieszkania,

• – możliwości oświetlenia naturalnego i sztucznego.

Potrzebna będzie też analiza potrzeb przyszłych użytkowników:

• – ilość i rodzaj mieszkańców,

• – sposób przygotowywania i podawania posiłków,

• – częstotliwość przyjmowania gości,

• – sposób robienia zakupów i przechowywania żywności,

• – łączenie innych czynności domowych z kuchennymi.

Te dwie grupy informacji pozwolą na podjęcie decyzji co do konieczności i zakresu remontu kuchni. Możliwe są następujące warianty:

1. a) remont kuchni w dotychczasowym układzie funkcjonalnym, z ewentualną wymianą mebli, urządzeń i instalacji,

2. b) zmiana układu funkcjonalnego kuchni w dotychczasowym pomieszczeniu,

3. c) przeniesienie kuchni do innego, większego pomieszczenia,

4. d) powiększenie kuchni przez połączenie z sąsiednim pomieszczeniem, zwykle pokojem dziennym, lub przez dobudowę (np. dodanie wykusza w domu jednorodzinnym – patrz przykłady kuchni w podrozdz. 5.14.3).

Dobrze zaprojektowana kuchnia organizuje życie domowników i często stanowi istotny element integrujący rodzinę. Z tego względu nie może być odizolowana od pozostałych ogólnodostępnych pomieszczeń, przy czym jej skomunikowanie zależy od usytuowania w obrębie mieszkania lub domu i indywidualnych zwyczajów mieszkańców. Najczęściej kuchnia sąsiaduje z jadalnią lub pokojem dziennym, ale powinien też być z niej łatwy dostęp do spiżarni i innych pomieszczeń gospodarczych: pralni, suszarni, piwnicy itp. Jeżeli domownicy często robią duże zakupy w supermarketach i przywożą je do domu samochodem, wskazane jest również bezpośrednie połączenie z garażem albo przynajmniej bliskość drzwi wejściowych do mieszkania. Walory użytkowe kuchni podnosi zlokalizowane w zasięgu wzroku miejsca zabaw dla dzieci oraz bezpośrednie wyjście do ogrodu lub na taras, gdzie można stworzyć drugą jadalnię (rys. 5.14-1).

Dokonana w ten sposób analiza pozwala rozumieć znaczenie dobrze przemyślanej kuchni, w której meble są zaledwie jednym z wielu elementów decydujących o całości i jedynie tłem dla akcji rozgrywającej się na polu kulinarnym.

Dotychczasowy model kuchni i łazienki, który przetrwał jeszcze w wielu mieszkaniach, to wzór wylansowany w oszczędnościowym masowym budownictwie wielorodzinnym z lat 60. i 70. ubiegłego stulecia, przeniesiony następnie także do wielu domów indywidualnych, w mieście i na wsi, jako symbol nowoczesności. Ten niewystarczający już dziś model jest na tyle przestarzały i utrudniający prawidłowe funkcjonowanie rodziny, że jest najczęstszym bodźcem skłaniającym użytkowników do decyzji o przebudowie lub modernizacji.

Rys. 5.14-1. Model połączenia kuchni z innymi pomieszczeniami i ogrodem

Jej pierwowzór to tzw. kuchnia-laboratorium, zaprojektowana przez Grete Lihotzky na międzynarodową wystawę we Frankfurcie w 1927 r., zwykle mająca kształt wąskiego wydłużonego prostokąta, z drzwiami w jednym końcu i oknem w przeciwległym. Meble to rząd szafek stojących i wiszących, ustawionych wzdłuż jednej ze ścian, wyposażonych w urządzenia AGD. W takiej kuchni nie mieścił się stół, zastępował go mały stolik dla jednej lub dwóch osób, lub tylko kawałek blatu kuchennego. Takie urządzenie kuchni upowszechniło się w wyniku zapoczątkowania w latach dwudziestych ub. wieku produkcji systemowych mebli skrzyniowych. Również późniejszy okres budownictwa wielkopłytowego okazał się sprzyjający dla utrzymania tego modelu kuchni. Zmiany dokonujące się w tym systemie ograniczały się do wyposażenia szafek i sprzętu kuchennego.

Przemiany ekonomiczno-społeczne ostatniego ćwierćwiecza sprawiły, że taki model kuchni może być akceptowany przez niektóre osoby samotne, lub w dużym domu, jako druga kuchnia – gospodarcza, wymagająca zamknięcia. Natomiast nie jest akceptowany przez osoby kultywujące życie rodzinne, a przy tym prowadzące nowoczesny, aktywny tryb życia.

Rys. 5.14-2. Projekt jednej z pierwszych nowoczesnych kuchni wg projektu Grete Lihotzky z 1927 r.:

a) widok, b) plan: 1 – kuchenka, 2 – blat do odstawiania garnków, 3 – stół, 4 – zlewozmywak, 5 – suszarka-ociekacz, 6 – szuflady na produkty, 7, 8 – szafki na garnki, 9 – szafa na śmieci i szczotkę, 10 – podgrzewacz potraw, 11 – opuszczana deska do prasowania, 12 – krzesło obrotowe

Od kuchni, oprócz dobrych rozwiązań funkcjonalnych, ergonomicznych i technicznych, wymaga się również takich cech, które nadają jej indywidualnego charakteru, tworzą atmosferę całego mieszkania, przyciągającą domowników i gości. Odmienne obyczaje w życiu towarzyskim i inny model życia rodzinnego sprawiają, że kuchnia z ciasnego i czasami ciemnego kąta wychodzi w centralne miejsce mieszkania, „na salony”. W małym mieszkaniu jest to wnęka kuchenna otwarta na jadalnię lub pokój dzienny, w dużym mieszkaniu lub w domu jednorodzinnym – obszerna kuchnia, wydzielona lub połączona z jadalnią. Spełnienie takich wymagań sprawia często, że konieczne okazuje się wyjście poza dotychczasową lokalizację pomieszczenia, jego powiększenie, zmiana kształtu, połączenie z innym pomieszczeniem, co powoduje zastosowanie innych rozwiązań funkcjonalno-przestrzennych i technicznych w całym mieszkaniu w porównaniu z dotychczasową kuchnią typu „frankfurckiego”.

Rys. 5.14.3. Współczesne modele kuchni: a) kuchnia-laboratorium wzorowana na historycznej kuchni „frankfurckiej”, b) kuchnia otwarta, do którego dąży kuchnia współczesna

Rys. 5.14-4. Przykład typowej kuchni w budynku wielkopłytowym

Kuchnia „laboratorium” już dawno przestała wystarczać. W dzisiejszych kuchniach widać powrót do źródeł. Powstają w nich, jak za dawnych czasów, niezależne stanowiska do pracy – „monobloki”.

Najważniejsze z nich to stanowisko z kuchenką, wyciągiem, miejscem na garnki, przyprawy i podręczne przybory.

Drugie stanowisko to funkcjonalny zlew wyposażony w liczne dodatki: deskę do krojenia, ociekacz, dozownik płynu do zmywania, filtr do wody, kosze do segregacji śmieci, miejsce na środki czystości. Najważniejsza jest tu deska do krojenia kupiona w komplecie ze zlewem i tak dopasowana do zlewu, że może stabilnie leżeć na jego ociekaczu lub przesuwać się nad komorę, aby swobodnie kroić mokre produkty nad zlewem. Wtedy zlew nie jest straconym kawałkiem blatu, ale praktycznym miejscem na blacie przydatnym do wielu prac kuchennych – mokrych. Pod ociekaczem zlewu powinna znaleźć się zmywarka, a nad nią może wisieć dodatkowo mała podręczna suszarka.

Najwygodniejszy jest model zmywarki do zabudowy wyżej, aby unikać schylania się przy korzystaniu z niej.

Trzecie stanowisko, związane z przechowywaniem produktów i naczyń, jest nową formą kredensu. Może to być wbudowana szafa z głębokimi półkami i szufladami wyjeżdżającymi w razie potrzeby na zewnątrz. W tych nowoczesnych kredensach może mieścić się również lodówka.

Rys. 5.14-5. Zestaw „monobloków” funkcjonalnych dla nowoczesnej kuchni – otwartej i zamkniętej:

1 – blok zlewozmywaka, 2 – blat do jedzenia, 3 – kredens, 4 – kuchenka z okapem, 5 – blok szafek na produkty i drobny sprzęt AGD z wbudowaną lodówką i piekarnikiem

Rys. 5.14-6. Zastosowanie „monobloków” funkcjonalnych pokazanych na rys. 5.14-5 w projekcie modernizowanej kuchni

Praca poszczególnych urządzeń kuchennych pobierających energię może być sterowana elektronicznie, aby zoptymalizować zużycie przez nie energii. Wtedy kuchnia może być włączona w system „inteligentnego domu”. Należy to przewidzieć na etapie projektu modernizacji, aby w trakcie remontu wykonać odpowiednie instalacje.

Łazienka była w przeszłości zwykle ciasnym pomieszczeniem sanitarnym, przeznaczonym do podstawowych czynności higienicznych. Charakterystyczne jest to, że nawet w dużych mieszkaniach pomieszczenie to było bardzo małe, najczęściej bez okna. Obecnie funkcja tego pomieszczenia zmienia się diametralnie: obok czynności higienicznych służy ono także do wykonywania zabiegów kosmetycznych i zdrowotnych, a także relaksowi. W efekcie łazienka zmienia się w pokój kąpielowy z programem SPA i Wellness.

Przy ocenie dotychczasowego rozwiązania funkcjonalnego łazienki bierzemy pod uwagę:

• – powierzchnię i proporcje pomieszczenia,

• – wyposażenie w urządzenia sanitarne,

• – sposób oświetlenia.

Przed podjęciem decyzji dotyczących remontu i modernizacji konieczne jest określenie wymagań stawianych docelowo łazience. Służy temu zebranie następujących informacji:

• – liczba i rodzaj osób korzystających z łazienki (wiek, wzrost, płeć, grupa społeczna),

• – obecność osób niepełnosprawnych,

• – liczba łazienek w jednym mieszkaniu, w tym wydzielone wc,

• – inne funkcje łazienki, np. pralnia, suszarnia, toaletka, kąpiel małego dziecka, psa itp.

• – przewidziany program łazienki: wc, umywalka, prysznic, wanna, sauna, itp.

Analiza tych wszystkich informacji pozwala na opracowanie programu modernizacji łazienki w następujących wariantach:

1. a) w dotychczasowym pomieszczeniu ze zmianą wykończenia i zamianą urządzeń na nowe, ale bez zmiany ich lokalizacji,

2. b) w dotychczasowym pomieszczeniu, ale ze zmianą układu funkcjonalnego, wyposażenia i urządzeń na nowe,

3. a) i b) z powiększeniem istniejącego okna lub dodaniem okna, np. okna lub świetlika dachowego,

4. c) przeniesienie łazienki do innego, większego pomieszczenia,

5. d) powiększenie i rozbudowanie łazienki, np. połączenie jej z sypialnią, jeśli jest druga łazienka, lub powiększenie jej o wykusz.

Tak przygotowany materiał jest podstawą do przeprowadzenia właściwych analiz, prognoz, a wreszcie także rozwiązań koncepcyjnych przebudowy lub modernizacji kuchni i łazienek. Dane te umożliwiają ocenę rozwiązań funkcjonalno-przestrzennych kuchni i łazienki w kontekście nowych potrzeb. Chodzi tu o wielkość tych pomieszczeń, ich usytuowanie w mieszkaniu w stosunku do innych pomieszczeń i stron świata, charakter połączenia z resztą mieszkania, warunki oświetlenia itp.

Dotychczasowy niewystarczający już dziś model łazienki, to pomieszczenie o powierzchni 3–4 m2, w którym upchane zostały wc, wanna i nie zawsze umywalka, bo wówczas brakowało miejsca na pralkę. Jeszcze dziś w wielu nowych mieszkaniach i małych domach szeregowych funkcję pralni ogranicza się do miejsca na pralkę lub pralko-suszarkę w łazience lub w kuchni. A przecież nawet w małym mieszkaniu oprócz pralki konieczne jest miejsce na składowanie i segregowanie brudnej bielizny, miejsce na środki do prania oraz małą suszarnię, pomimo coraz bardziej powszechnego używania suszarek mechanicznych. Dlatego konieczne jest wydzielenie osobnego miejsca na pralnię. W małym mieszkaniu może to być zamykana wnęka w łazience lub kuchni, lub miejsce w garderobie lub szafie wnękowej, wyposażone w podłączenia instalacji wod.-kan., a nawet kratkę ściekową w szafie (bez dna).

W większych mieszkaniach niezbędne jest oddzielne pomieszczenie gospodarcze z pralnią wyposażone w podłogową kratkę ściekową.

Natomiast, zgodnie z nowymi potrzebami, dotychczasowa ciasna łazienka zmienia się w pokój kąpielowy i służy nie tylko higienie, ale także relaksowi, zabiegom kosmetycznym i zdrowotnym. Wymaga to od projektanta wyobraźni i doświadczenia; od użytkownika zaś świadomej przyjemności korzystania z niej.

Przyjemność ta przekroczyła przydatność pomieszczenia służącego do zaspokajania niezbędnych potrzeb fizjologiczno-higienicznych.

Współczesna łazienka zaspakaja bardzo różne i bardzo indywidualne potrzeby właścicieli, jest wyrazem ich osobowości, a także bardziej niż inne pomieszczenia – wyznacznikiem charakterystycznej dla niego estetyki.

Trend „humanizacji” wnętrz to również kształty organiczne, miękkie, inspirowane naturą. Aby móc symulować we współczesnej łazience kąpiel w strumyku, w deszczu, przy świetle księżyca lub u podnóża wodospadu w dżungli, potrzeba do tego coraz więcej techniki. Równocześnie producenci wszelkiego wyposażenia nakierowani są na rozwiązania proekologiczne. Armatura ma zużywać mniej wody a łazienka, jako całość, zdecydowanie mniej energii. Dlatego również w łazience pojawia się „inteligentna „elektronika, która ma pomagać swoim użytkownikom dzięki zapamiętywaniu wybieranych ustawień, uruchamianiu wypływu wody o zadanej wcześniej temperaturze czy przypominaniu o proekologicznym zachowaniu w łazience.

Realizacje współczesnych łazienek dowodzą, że oczekiwany efekt, zarówno funkcjonalny, jak i estetyczny, można uzyskać zarówno w dużych łazienkach, o pow. ponad 10 m2, jak też w małych o pow. 3–6 m2.

Jako materiał wykończeniowy w łazienkach, oprócz płytek ceramicznych i płyt gresu, można stosować:

• – kamień naturalny (impregnowany), w tym oprócz marmuru i granitu również trawertyn, łupek, bazalt, piaskowiec, onyx itd.,

• – kamień sztuczny (np. elewacyjny) i kompozyty mineralne typu Corian, Resopal, Kerok itp.,

• – drewno lite na podłodze, na ścianach, a nawet – odpowiednio impregnowane – jako alternatywa zamiast ceramiki łazienkowej, czyli do wykończenia ścianek kabin prysznicowych, brodzików, wanien i umywalek, preferowane gatunki to teak, bankirai, bambus; na ścianach może być każde drewno,

• – szkło przeźroczyste z odpowiednią powłoką, piaskowane, grawerowane, barwione (lakobel) oraz szkło z laminowaną dekoracją, np. fotografią, grafiką, tkaniną itp.,

• – powierzchnie betonowe impregnowane z szarego Lu z białego betonu na białym cemencie, który również można barwić w masie,

• – ściany malowane farbą akrylową zmywalną,

• – podłogi wylewane z żywicy epoksydowej w dowolnych kolorach,

• – można też z powodzeniem stosować tapety ścienne i tekstylne wykładziny podłogowe (dywanowe),

• – oraz dekoracje wodoodporne do naklejana na płytki ceramiczne lub ściany malowane.

Tak więc łazienka nie musi byś wykończona wyłącznie płytkami ceramicznymi.

W programie funkcjonalnym nowoczesnej łazienki pojawiają się także zabiegi zdrowotne przeniesione z uzdrowisk i sanatoriów, z zakresu hydroterapii, chromoterapii, aromaterapii itp. Należy to uwzględnić przy programowaniu modernizacji łazienki. Aby łazienka spełniała oczekiwania użytkowników, program tej modernizacji nie może ograniczyć się do wymiany urządzeń i wyposażenia. Najczęściej konieczne jest znaczne powiększenie pomieszczenia przeznaczonego na łazienkę, czasami nawet 3- lub 4-krotne. Minimalna powierzchnia łazienki z pełnym programem podstawowym (wanna, natrysk, 1 lub 2 umywalki, wc, bidet) wynosi ok. 10 m2 (rys. 5.14-7). W tradycyjnej łazience urządzenia były sytuowane pod ścianami. W nowoczesnej łazience zastosowanie kolumny sanitarnej mieszczącej podłączenia instalacyjne umożliwia „oderwanie” urządzeń od ściany i ustawienie ich centralnie (rys. 5.14-8). To umożliwia zaprojektowanie nietypowego rozwiązania przestrzennego strefy łazienki i niekonwencjonalne połączenie jej z pomieszczeniami towarzyszącymi. Podobne możliwości daje obecny w handlu, specjalny stelaż do montażu i podłączania urządzeń sanitarnych do instalacji, który można dowolnie obudowywać i sytuować, nie tylko pod ścianami (rys. 5.14-9).

Natomiast do obudowy urządzeń łazienkowych, np. wanny, prysznica, stelaży sanitarnych, oraz budowy łazienkowych ścianek wewnętrznych służą, oprócz powszechnie stosowanych płyt gipsowo-kartonowych, wodoodporne płyty Vedi, sprzedawane jako kompleksowy system przeznaczony do zabudowy pomieszczeń mokrych.

Rys. 5.14-7. Plan minimalnej łazienki z pełnym programem, z urządzeniami rozmieszczonymi pod ścianami jako rozwiązanie powszechnie stosowane

Rys. 5.14-8. Negatyw tradycyjnej łazienki – urządzenia, zamiast pod ścianami, ustawiane na środku wokół wspólnej kolumny sanitarnej zawierającej pion instalacji wod.-kan.; ściany uwolnione od urządzeń i instalacji mogą tworzyć dekorację

Rys. 5.14-9. Rozwiązania łazienek ze ściankami – stelażami instalacyjnymi: a) łazienka o pełnym programie w układzie centralnym umożliwiającym oddzielenie jej od innych pomieszczeń ścianami stałymi pełnymi lub szklanymi, lub ścianami ruchomymi, b) łazienka z minimalnym programem jako min. strefa łazienkowa wydzielona z większego pomieszczenia

Oceniając przydatność istniejących instalacji w modernizowanej kuchni lub łazience należy w pierwszej kolejności sprawdzić ich wiek, wydajność do nowych potrzeb, bezpieczeństwo użytkowania i zgodność z aktualnymi normami i przepisami (patrz rozdz. 3.6).

Wybierając nowe rozwiązania dla rodzaju instalacji i źródeł energii, należy opierać się na analizie efektywności energetycznej rozwiązań najlepszych dla danego regionu, czasu realizacji, funkcji obiektu i skutków perspektywicznych wybranego rozwiązania. Wybrane rozwiązanie ma cechy rozwiązania ekologicznego tylko wtedy, gdy jest pasującym ogniwem większego łańcucha rozwiązań ekologicznych.

W przypadku podłączenia lokalu do sieci wodociągowej informacje o stanie technicznym instalacji wodociągowej i c.o. oraz jakości wody powinniśmy otrzymać od właściciela lub zarządcy budynku, albo od lokalnych służb obsługi technicznej, (patrz podrozdz. 3.6.1). W przypadku lokalnego ujęcia wody (studnia) należy w najbliższej stacji sanitarno-epidemiologicznej zbadać jakość wody, tj. twardość, zawartość domieszek mineralnych (żelaza, manganu i wapnia), a także zawartość bakterii, i ocenić czy jakość wody z tej studni jest odpowiednia. Nie bez znaczenia jest zbyt duża lub zbyt mała twardość wody, która ma wpływ na: zdrowie, walory smakowe, zużycie środków piorących i myjących, sprawne działanie urządzeń i armatury instalacyjnej. Często występujący w wodach z płytszych złóż nadmiar żelaza powoduje brudzenie pranej bielizny, ceramiki urządzeń łazienkowych i kuchennych. Związki wapnia natomiast powodują osadzanie się na urządzeniach domowych tzw. kamienia, który niszczy i obniża efektywność instalacji w pralkach, zmywarkach, podgrzewaczach wody itp. Ale najbardziej niekorzystne są skutki osadzania się „kamienia” na instalacjach centralnego ogrzewania i wodociągowych.

Takim niekorzystnym zjawiskom ulegają przewody wykonywane dotychczas z rur stalowych, których żywotność oblicza się na kilkanaście lat. Poza tym, rozprowadzając instalacje wodociągowe w ścianach, nie instalowano przewodu zwrotnego, czyli trzeciego przewodu umożliwiającej ciągły obieg ciepłej wody w instalacji. Wynikało to z oszczędności i minimalizowania strat ciepła w przewodach, których wówczas nie izolowano. Takie instalacje podatne są na „zarastanie kamieniem” i korozję. Czasem już po kilku latach (w zależności od jakości wody) zmniejsza się ich drożność, co powoduje zapowietrzanie się kaloryferów, obniżenie ciśnienia w wewnętrznej sieci, czyli w kranach. Dalsze konsekwencje to złe działanie przepływowych ogrzewaczy wody, w których włączanie grzania wody jest sterowane odpowiednim ciśnieniem wody w przewodach. Przy starym systemie instalacji wodociągowych i c.o. trudno skorzystać z nowoczesnych i wydajnych pieców c.o., termostatycznych baterii prysznicowych (źle mieszają z powodu zbyt niskiego ciśnienia, niedrożnych przewodów i braku zwrotnego przewodu wody ciepłej), słuchawek ze zmiennym natryskiem, spłuczek ECO do wc oraz wszelkich baterii z oszczędnym wypływem wody.

Wszystkie przewody instalacji wodociągowych wykonane ze stali ocynkowanej od zewnątrz i przewody c.o. wykonane ze stali nieocynkowanej, tzw. „rury czarne”, wymagają w pierwszej kolejności wymiany, co pozwoli na udoskonalanie pozostałych elementów instalacji. Należy korzystać z dostępnych obecnie przewodów z tworzyw sztucznych oraz miedzi, stosować otuliny termoizolacyjne oraz zawory kulowe wraz z filtrami mechanicznymi.

W pomieszczeniu kuchennym potrzebne są następujące podłączenia wody zlokalizowane w dostępnym miejscu, zazwyczaj w rejonie tylnej części szafki zlewozmywakowej, która w tym celu pozbawiona jest tylnej ścianki (patrz rys. 5.14-17a) i b):

• – podłączenie wody zimnej i ciepłej do baterii zlewozmywaka,
• – podłączenie wody zimnej z zaworem odcinającym do zmywarki lub pralki,
• – podłączenie wody zimnej z zaworem odcinającym do lodówki z kostkarką lodu (może być zlokalizowane na ścianie z tyłu lodówki).

W pomieszczeniu przeznaczonym na łazienkę powinny znaleźć się, w zależności od przewidzianego programu, następujące podłączenia wody:

• – podłączenie wody zimnej do spłuczki wc lub pralki,
• – podłączenie wody zimnej i ciepłej do baterii umywalki, wanny, prysznica, bidetu lub wc z funkcją bidetu.

W celu poprawienia jakości wody można stosować filtry. Najbardziej dostępne rozwiązanie to lokalny filtr do wody pitnej (filtr odwróconej osmozy), w który mogą być wyposażone niektóre baterie kuchenne. Taka bateria powinna mieć podwójną wylewkę lub przełącznik, ponieważ woda przepływająca przez filtr ma duży opór i wypływa wolniej, co byłoby uciążliwe np. przy zmywaniu.

Aby filtrować wodę do mycia, prania i zmywania potrzebny jest filtr włączony w obieg instalacji wody dla całego mieszkania, domu lub osiedla na przyłączu instalacji do domu lub mieszkania.

Takie filtry mogą składać się z następujących typów kolumn, w zależności od rodzaju wody:

• – kolumny węglowe, stosowane w przypadku wody miejskiej chlorowanej, eliminujące chlor z wody,
• – kolumny zmiękczające wodę, nie dopuszczające do tworzenia się „kamienia”, czyli eliminujące związki wapnia z wody,
• – kolumny z wkładem do usuwania z wody nadmiaru żelaza i manganu,
• – wkłady z filtrem mechanicznym, usuwającym zanieczyszczenia mechaniczne wody powstające w przewodach, zwłaszcza podczas ponownego włączania wody do obiegu po uprzednim wyłączeniu, np. wskutek awarii; filtry mechaniczne można stosować również lokalnie, przed poszczególnymi odbiornikami, ale wiąże się to z koniecznością montażu oddzielnych filtrów na wodę zimną i ciepłą, a więc z większymi kosztami.

Stosowanie filtrów do wody ma niebagatelne znaczenie w warunkach polskich, szczególnie w dużych aglomeracjach miejskich. Praktyka wykazuje, że stosowany powszechnie stopień uzdatniania wody jest niewystarczający w przypadku stosowania odbiorników wysokiej klasy, np. wielofunkcyjnych baterii prysznicowych, urządzeń do hydromasażu w wannach i kabinach prysznicowych, pralek, wysokociśnieniowych ekspresów do kawy, lodówek z kostkarką podłączonych do sieci wodociągowej itp.

W przypadku braku podłączenia do miejskiej sieci kanalizacyjnej lub pobliskiej zbiorowej oczyszczalni ścieków należy zainstalować własny lokalny system oczyszczania ścieków, tzn. przydomową biologiczną oczyszczalnię ścieków. Dotychczas stosowane szamba w postaci szczelnego zbiornika, z którego po zapełnieniu ścieki wywozi się samochodami do pobliskich oczyszczalni, nie spełniają już swojej roli, są niewydajne, nieekonomiczne i są niekorzystnym ogniwem w łańcuchu ekologicznym.

Zmianom ulega rozwiązywanie kanalizacji deszczowej. Z powodów ekologicznych należy unikać odprowadzania wód deszczowych do miejskich przewodów kanalizacyjnych. W miarę możliwości należy zmniejszać ich ilość tworząc pochłaniające wodę dachy zielone i w sąsiedztwie inne powierzchnie zielone, lub odprowadzać wody poprzez oczyszczalnie biologiczne do zbiorników jako zapas wody użytkowej.

W sieci kanalizacyjnej przewody najwolniej ulegają zniszczeniu. Należy jednak sprawdzać odpowietrzanie pionów kanalizacyjnych, które nie zawsze jest wykonane prawidłowo. Czasem nie można uzupełnić brakującego odpowietrzenia, ponieważ nie można wyprowadzić pionu kanalizacyjnego ponad dach. Wtedy można posłużyć się zastępczą wywiewką kanalizacyjną, którą montuje się w pomieszczeniu łazienki lub kuchni na przewodzie kanalizacyjnym, np. przy muszli wc.

W pomieszczeniu kuchni i łazienki powinny znaleźć się następujące miejsca odprowadzania ścieków:

• – w kuchni pod zlewem odprowadzenie ścieków bezpośrednio, przez syfon ze zlewu i zmywarki lub pralki za pomocą trójnika lub przez zainstalowany w miejscu odpływu ze zlewu (Ø min. 3/4 cala) młynek do mielenia odpadków,
• – w łazience odprowadzenie ścieków z wc, umywalki, wanny, prysznica, bidetu.

Przy okazji remontu warto pomyśleć o urządzeniu pralni z kratką ściekową w posadzce. Może to być mini-pralnia jako wydzielona wnęka w łazience albo pralnia w szafie gospodarczej w holu, lub oddzielne pomieszczenie zaadaptowane na pralnię z suszarnią.

Zarówno w pomieszczeniu łazienki, jak i kuchni, grzejniki c.o. są kłopotliwymi źródłami ciepła i przeszkadzają w odpowiednim wyposażeniu i wystroju tych pomieszczeń. W kuchni np. nie należy zabudowywać grzejników szafkami kuchennymi, bo pomimo zostawienia w blacie otworów do cyrkulacji ciepłego powietrza utrudniony jest dostęp do grzejnika i nie można go umyć, a zgromadzony kurz unosi się wraz z ciepłym powietrzem i zanieczyszcza je. W tych pomieszczeniach lepiej jest zastąpić grzejniki c.o. innymi rozwiązaniami:

• – ogrzewanie wodne lub elektryczne, przy czym należy uwzględnić podniesienie poziomu podłogi o 7 do 10 mm z powodu koniecznych warstw izolacyjnych,
• – maty grzejne elektryczne, które nie wymagają podniesienia poziomu podłogi, ponieważ mieszczą się w warstwie klejącej tuż pod posadzką, np. z płytek ceramicznych, a ich moc grzejna jest wystarczająca dla pomieszczenia kuchni lub łazienki i nie ma potrzeby stosowania innego ogrzewania; takie maty można też umieścić na ścianie pod płytkami, a nad tym zamontować drążek do rozwieszania mokrych ręczników i w ten sposób powstanie niewidzialna suszarka do ręczników,
• – w pomieszczeniach, w których nie ma żadnej innej możliwości zainstalowania ogrzewania, a jest wolne miejsce na ścianie nad podłogą, można zastosować elektryczne listwy grzejne, montowane w tych miejscach; zaletą listew jest ich łatwa instalacja, wadą natomiast brudzenie się ściany nad listwą od unoszącego się wraz z ciepłym powietrzem kurzu z podłogi,
• – w łazienkach można zastosować dekoracyjne grzejniki wodne lub elektryczne, które mogą służyć również do suszenia ręczników.

W naszym klimacie cechy ogrzewania podłogowego są najlepiej wykorzystane w łazienkach, ponieważ zawilgocona podłoga szybciej wysycha, a zimą komfort ciepłej posadzki jest nieoceniony. Poza tym ogrzewanie podłogowe, jako niskotemperaturowe, jest mniej energochłonne. Należy również pamiętać o oddzielnej regulacji temperatury dla łazienek, gdzie temperatura może być wyższa niż w pozostałych pomieszczeniach, oraz do kuchni, gdzie temperatura może być niższa.

Przepisy prawne dotyczące wentylacji kuchni i łazienek:

1. a) Rozporządzenie Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 14 grudnia 1994 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. nr 10, poz. 46 z 1995 r. z późniejszymi zmianami), Dział IV, Rozdział 6. Wentylacja i klimatyzacja.

Rozporządzenie zawiera ogólne informacje dotyczące wymagań, jakie stawia się instalacjom wentylacyjnym. Rozporządzenie to nie może być traktowane jako wytyczne projektowe.

Rozdział 6 zawiera:

• – ogólne wymagania, jakie powinna spełniać każda instalacja wentylacyjna,
• – dobór rodzaju wentylacji w zależności od wysokości budynku,
• – usytuowanie czerpni i wyrzutni powietrza,
• – wymagania dotyczące okien.

1. b) Normy dotyczące wentylacji.

Jako obowiązujące uznaje się, zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 21 czerwca 1994 r., następujące normy:

PN-89/B-01410. Wentylacja i klimatyzacja. Rysunek techniczny. Zasady wykonywania i oznaczania.

PN-83/B-03430. Wentylacja w budynkach mieszkalnych, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej. Wymagania.

PN-67/B-03410. Wentylacja. Wymiary poprzeczne przewodów wentylacyjnych.

PN-73/B-03431. Wentylacja mechaniczna w budownictwie. Wymagania.

PN-89/B-10425. Przewody dymowe, spalinowe i wentylacyjne murowane z cegły. Wymagania techniczne i badania przy odbiorze.

3. c) Inne normy związane.

PN-68/B-01411. Wentylacja. Urządzenia i elementy urządzeń wentylacyjnych. Podział, nazwy i określenia.

PN-76/B-03420. Wentylacja i klimatyzacja. Parametry obliczeniowe powietrza zewnętrznego.

PN-78/B-03421. Wentylacja i klimatyzacja. Parametry obliczeniowe powietrza wewnętrznego w pomieszczeniach przeznaczonych do stałego przebywania ludzi.

PN-87/B-03433. Wentylacja. Instalacje wentylacji mechanicznej wywiewnej w budynkach mieszkalnych wielorodzinnych. Wymagania.

Należy pamiętać, że wentylacja pomieszczenia polega na wymianie powietrza zużytego na świeże. Niezależnie od przewidzianego systemu wentylacji, tzn. grawitacyjnej czy wymuszonej (wentylatory mechaniczne, klimatyzacja), trzeba zapewnić dostęp świeżego powietrza do pomieszczenia kuchni i łazienki. Oprócz nawiewu powietrza przez uchylenie okna można to uzyskać, nie wychładzając zimą pomieszczenia, przez zastosowanie (rys. 5.14-10 i rys. 5.14-11) [1]:

• – systemu rozszczelniania okien,
• – zamontowania w ścianie zewnętrznej kratki murarskiej, która umożliwia równocześnie wlot i wylot powietrza i można do niej podłączyć wyciąg kuchenny,
• – w przypadku małych łazienek – bez okna i bez dostępu do ściany zewnętrznej – pozostaje możliwość nawiewu świeżego powietrza przez drzwi wyposażone np. w kratkę lub szczelinę wentylacyjną.

Pomieszczenia kuchni i łazienek muszą mieć zapewnione usuwanie powietrza zanieczyszczonego przez:

• – dostęp do minimum jednego samodzielnego pionu wentylacji grawitacyjnej,
• – w wyjątkowych sytuacjach możliwość wentylacji (wywiewu) przez ścianę zewnętrzną,
• – w przypadku kuchenki gazowej w pomieszczeniu kuchni konieczny jest dostęp do dwóch samodzielnych pionów wentylacji grawitacyjnej (rys. 5.14-12) [2].

Przewód wentylacyjny w kuchni powinien umożliwić podłączenie wyciągu mechanicznego o przekroju rury Ø 100, 120 lub 150 mm. Należy przy tym unikać redukcji zmniejszających średnicę rur, ostrych zakrętów, stosować rury z gładkich materiałów, a kuchenkę lokalizować jak najbliżej wlotu do pionu wentylacyjnego lub wentylacyjnej kratki zewnętrznej (rys. 5.14-15).

W kuchni, w której nie ma możliwości odprowadzenia zużytego powietrza na zewnątrz, montuje się okap mechaniczny, wyposażony dodatkowo w wymienne filtry węglowe; zużyte powietrze po przefiltrowaniu wraca do pomieszczenia. Większość okapów mechanicznych sprzedawana jest w dwóch wersjach:

• – jako wyciąg w obiegu otwartym (rys. 5.14-13) [1],
• – jako pochłaniacz w obiegu zamkniętym (rys. 5.14-14) [1].

Rys. 5.14-10. Dopływ powietrza do pomieszczenia wentylowanego [1]

Rys. 5.14-11. Różne rodzaje skrzynek murarskich [1]

Rys. 5.14-12. Zasady umieszczania wlotu i wylotu powietrza w wentylacji kuchni przez okap [2]: a) wlot powietrza świeżego przez ścianę; wylot powietrza zużytego przez komin, b) wlot powietrza świeżego i wylot powietrza zużytego przez ścianę, c) nie zalecany wlot i wylot powietrza przez komin.

Rys. 5.14-13. Zasada okapu z obiegiem otwartym powietrza [1]

Rys. 5.14-14. Zasada pracy okapu z obiegiem zamkniętym [1]

Rys. 5.14-15. Sprawność wyciągu w zależności od typu i przekroju rury odprowadzającej [3]

Najważniejsza, z punktu widzenia projektanta, jest norma PN-83/B-03430.

Najważniejsze postanowienia normy dotyczące kuchni i łazienek

Strumień objętości powietrza wentylacyjnego w budynku mieszkalnym jest określony przez sumę strumieni powietrza usuwanego z pomieszczeń pomocniczych. Strumienie te powinny wynosić co najmniej:

• – w kuchni z oknem zewnętrznym, wyposażonej w kuchenkę gazową lub węglową – 70 m³/h,
• – w kuchni z oknem zewnętrznym, wyposażonej w kuchenkę elektryczną:

   

   

   

   

   

   

   

   

   

   

   

   

   

   

   

   

   

   

  1. a) w mieszkaniu do 3 osób – 30 m³/h,
  2. b) w mieszkaniu dla więcej niż 3 osoby – 50 m³/h,
• – w kuchni bez okna zewnętrznego, wyposażonej w kuchenkę elektryczna – 50 m³/h,
• – w łazience (z w.c. lub bez) – 50 m³/h,
• – w wydzielonym w.c. – 30 m³/h,
• – w pomocniczym pomieszczeniu bezokiennym – 15 m³/h,
• – w kuchni bez okna zewnętrznego, wyposażonej w kuchnię gazową obowiązkowo z mechaniczną wentylacją wywiewną – 70 m³/h.

Dopływ powietrza zewnętrznego do kuchni, łazienek, ustępów oraz pomocniczych pomieszczeń bezokiennych powinien być zapewniony przez otwory w dolnych częściach drzwi, lub przez szczeliny pomiędzy dolną krawędzią drzwi a podłogą lub progiem. Przekrój netto otworów lub szczelin powinien wynosić 200 cm².

Cechą uciążliwą kuchennych okapów mechanicznych jest ich głośność.

Polska norma nie podaje określenia, w jaki sposób należy przeprowadzać pomiar głośności. Zastępczo porównuje się inną wartość, tzw. wydajność dźwięku, mierzoną w dB zgodnie z normą International Electricity Commission. Natomiast niektórzy producenci sprzętu AGD zamiast tej wartości podają w charakterystyce technicznej urządzenia jego głośność, określoną przez nacisk fali głosowej. Z reguły parametry uzyskiwane w ten sposób są korzystniejsze. Dlatego dane techniczne nie potwierdzone stosowną normą nie są całkowicie wiarygodne.

Okapy kuchenne należą do urządzeń o dużej głośności, a niewłaściwa konstrukcja może uczynić z nich nawet pudło rezonansowe, które generuje bardzo przykre efekty dźwiękowe. Niestety, tylko nieliczne, najdroższe modele okapów są wyposażone w elementy wyciszające.

Poziom hałasu generowanego przez okap można w niewielkim stopniu zredukować, dobierając jak największy przekrój przewodu odprowadzającego opary. Stosunkowo efektywnie tłumione są w ten sposób dźwięki o niższej częstotliwości. Należy pamiętać, że zwiększenie głośności urządzenia o 2 dB jest odbierane przez ucho ludzkie jako podwojenie hałasu.

Jeśli chcemy całkowicie wyeliminować hałas wytwarzany przez okap, należy zainstalować specjalną dmuchawę nie stykającą się z obudową okapu, najlepiej umieszczoną na zewnątrz budynku lub na strychu (rys. 5.14-16) [3].

Wymaga to jednak zaprojektowania odpowiednich przejść i urządzeń już przy sporządzaniu projektu budynku.

W budynkach wyposażonych w wentylację mechaniczną zbiorczą lub klimatyzację, wentylację łazienek i kuchni trzeba włączyć w ten system i nie stosować rozwiązań indywidualnych, które zakłóciłyby sprawność systemu.

Rys. 5.14-16. Przykłady umieszczania dmuchawy okapu na zewnątrz budynku [3]: a), b) – na ścianie zewnętrznej, c), d) – na strychu lub na dachu

Kuchnia jest pomieszczeniem, którego głównym przeznaczeniem jest przygotowywanie posiłków, w trakcie którego następuje emisja różnego rodzaju uciążliwych zanieczyszczeń: pary wodnej, dwutlenku węgla (o ile w kuchni jest gaz), zapachów wydzielanych przy gotowaniu, smażeniu itp.

Efektywne wentylowanie pomieszczenia kuchennego wymaga wyposażenia w odpowiednie urządzenia techniczne, których charakter i wydajność powinny być dostosowane do standardu wyposażenia kuchni.

Rozróżnia się cztery standardy wyposażenia kuchni:

1. 1. Kuchnia z oknem zewnętrznym, wyposażona w kuchenkę gazową.
2. 2. Kuchnia bez okna zewnętrznego z kuchenką gazową.
3. 3. Kuchnia z oknem zewnętrznym, kuchenką gazową oraz gazowym kotłem dwufunkcyjnym.
4. 4. Kuchnia z kuchenką elektryczną.

Do niedawna najczęściej stosowanym był standard nr 1. Zgodnie z obowiązującymi przepisami do kuchni o takim wyposażeniu powinno być doprowadzone powietrze z zewnątrz. Ponieważ stosowane obecnie okna, zarówno z tworzyw sztucznych, jak też drewniane i aluminiowe, są bardzo szczelne, konieczne jest zastosowanie nawiewników okiennych lub ściennych. W tym samym pomieszczeniu powinien znajdować się kanał wentylacji grawitacyjnej lub mechanicznej. Ponadto powinny być zainstalowane urządzenia umożliwiające okresowe zwiększenie efektywności wentylacji kuchni, czyli wyciągi wentylacyjne zintegrowane z okapami kuchennymi.

Jeżeli budynek jest wyposażony w instalacje wentylacji mechanicznej wywiewnej lub mechanicznej nawiewno-wywiewnej, podłączenie do takiej instalacji wyciągu kuchennego jest surowo zabronione, gdyż mogłoby to spowodować zakłócenia w pracy instalacji. Niedopuszczalne jest również podłączanie wyciągu kuchennego do zbiorowych przewodów wentylacji grawitacyjnej, gdyż co druga kondygnacja jest podłączona do tego samego przewodu. Jedynym przypadkiem, w którym dopuszcza się podłączenie wyciągu do kanału wentylacji grawitacyjnej jest wyposażenie kuchni w indywidualne kanały; rozwiązanie to jest stosowane coraz częściej w nowych budynkach. Większość budynków starych jest wyposażona w zbiorcze kanały wentylacyjne, a wówczas jedynym racjonalnym rozwiązaniem problemu wentylacji kuchni jest stosowanie wyciągów pracujących w obiegu zamkniętym: powietrze znad kuchni jest zasysane do wnętrza okapu, oczyszczane, a następnie z powrotem odprowadzane do pomieszczenia kuchennego.

Jeśli mieszkanie jest wyposażone wg standardu nr 2, to pomieszczenie kuchenne powinno być wyposażone w wentylację mechaniczną wywiewną lub nawiewno-wywiewną. W takim przypadku niezwykle ważne jest doprowadzenie powietrza do mieszkania. Dopływa ono do pokoi, stamtąd do przedpokoju, a następnie do kuchni.

Należy zapewnić swobodne drogi przepływu, co wymaga szczelin w drzwiach lub ich podcięcia w celu uzyskania szczeliny o odpowiednim przekroju poprzecznym. Nie jest konieczne instalowanie wyciągu kuchennego, natomiast należy zastosować kratkę wentylacyjną z możliwością okresowego zwiększania przepływu.

Kuchnia w mieszkaniu wyposażonym wg standardu nr 3 jest najbardziej kłopotliwa do zwentylowania, gdyż kotły gazowe dwufunkcyjne powiększają zapotrzebowanie na powietrze i wymagają sprawnej wentylacji. Zwykle są montowane kotły z otwartą komorą spalania, co oznacza, że kocioł czerpie powietrze niezbędne do spalania bezpośrednio z pomieszczenia. Wymaga to doprowadzenia powietrza zewnętrznego bezpośrednio do pomieszczenia z kotłem. Najczęściej stosowane rozwiązanie w postaci kratki podokiennej nie zdaje egzaminu, gdyż nawiew zimnego powietrza na wysokości ok. 80 cm od podłogi jest bardzo uciążliwy dla mieszkańców i zwykle jest likwidowany. Właściwym rozwiązaniem jest zastosowanie nawiewnika okiennego, najlepiej umieszczonego w górnej strefie okna.

W pomieszczeniach z kotłem gazowym wyklucza się stosowanie wyciągów kuchennych.

Kuchnia wyposażona wg standardu nr 4 jest najmniej kłopotliwa do zwentylowania. Nie ma konieczności bezpośredniego doprowadzenia powietrza zewnętrznego, a nawiew można zapewnić pośrednio przez nawiewniki w pokojach. Wentylacja w kuchni może być grawitacyjna lub mechaniczna.

Łazienka jest pomieszczeniem, w którym wytwarzają się stosunkowo duże ilości zanieczyszczeń powietrza. Mała kubatura tych pomieszczeń powoduje, że stężenie zanieczyszczeń jest nieprzyjemnie wyczuwalne przez użytkowników. Bardzo uciążliwy jest nadmiar pary wodnej, który przy niedostatecznej wentylacji może przyczyniać się do zawilgocenia ścian i stropów, szczególnie w strefach o niedostatecznej izolacyjności termicznej (mostki termiczne).

Rozwiązania wentylacji łazienki zależą od jej wyposażenia.

1. 1. Łazienka bez urządzeń grzewczych, bez okna zewnętrznego.
2. 2. Łazienka bez urządzeń grzewczych z oknem zewnętrznym.
3. 3. Łazienka z urządzeniem grzewczym.

W łazience wyposażonej wg standardu nr 1 doprowadzenie świeżego powietrza odbywa się pośrednio poprzez pokoje i przedpokój. W tym celu drzwi powinny mieć podcięcie lub zamontowaną specjalną kratkę. Wywiew może mieć charakter naturalny (grawitacyjny) lub mechaniczny. Ponieważ głównym zanieczyszczeniem jest para wodna, zaleca się stosowanie kratek higrosterowanych do wentylacji grawitacyjnej lub mechanicznej. Jeżeli łazienka jest połączona z toaletą, zalecane jest urządzenie wentylacji mechanicznej, pozwalające na czasowe zwiększenie intensywności wymiany powietrza.

W łazience z wyposażeniem wg standardu nr 2 poważnym problemem jest para wodna, która wykrapla się na chłodniejszych szybach. Zasady wentylowania takiej łazienki są podobne, jak w poprzednim przypadku. Nie zaleca się stosowania nawiewników okiennych, które w czasie dużych mrozów pokrywają się szronem.

Łazienka wyposażona wg standardu nr 3 jest bardzo kłopotliwa do wentylowania. Należy tu zaznaczyć, że sytuowanie w łazience kotła grzejnego bądź grzejnika wody przepływowej opalanego gazem jest niekorzystne, gdyż wymaga doprowadzenia dużych ilości powietrza, niezbędnych nie tylko ze względu na wentylację, ale także dla zapewnienia tlenu do spalania gazu. Jeżeli są tu eksploatowane kotły i termy starego typu, mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia, a nawet życia mieszkańców, gdyż nie posiadają one funkcji odcięcia dopływu gazu w przypadku zbyt małego ciągu.

Jeżeli w łazience jest zainstalowany tylko grzejnik wody przepływowej, powietrze może być doprowadzane pośrednio poprzez pokoje, a wentylacja może być grawitacyjna lub mechaniczna nawiewno-wywiewna. Kratka wentylacyjna w łazience powinna mieć stały, nie regulowany przekrój (bez możliwości jego zmniejszenia).

Jeżeli w łazience jest zainstalowany kocioł dwufunkcyjny, służący również do ogrzewania, konieczne jest zapewnienie dodatkowego nawiewu powietrza zewnętrznego. Może to być nawiewnik okienny o stałej wydajności, którego wadą jest konieczność jego odszraniania. Nie zalecany jest nawiewnik podokienny, który dostarcza niezbędne do spalania gazu ilości powietrza, ale wywołuje nieprzyjemne uczucie chłodu, a nawet przeciągi.

Jeżeli w łazience jest zainstalowany piec gazowy z otwartą komorą spalania, a więc czerpiący powietrze niezbędne do spalania bezpośrednio z pomieszczenia, w którym się znajduje, wówczas konieczne jest doprowadzenie powietrza z zewnątrz oddzielnym przewodem.

Wszystkie instalacje elektryczne: gniazda, oprawy oświetleniowe i urządzenia stosowane w kuchniach i łazienkach muszą spełniać warunki i normy przewidziane dla tego rodzaju pomieszczeń i opisane w rozdz. 3.6.5.

Wytyczne dotyczące podłączeń urządzeń AGD w kuchni

1. 1. Zestaw: piekarnik plus płyta grzejna elektryczna

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

   • – listwa zaciskowa prądu trójfazowego 380 V na wysokości ok. 20–30 cm nad podłogą lub ok. 150 cm przewodu luzem.
2. 1a. Samodzielna płyta kuchenna elektryczna

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

   • – listwa zaciskowa 380 V na wysokości ok. 60 cm nad podłogą lub ok. 100 cm przewodu luzem.
3. 1b. Samodzielny piekarnik elektryczny lub kuchenka mikrofalowa

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

   • – gniazdo 230 V plus „0” z tyłu piekarnika lub kuchenki.
4. 1c. Kuchenka gazowa z piekarnikiem lub samodzielna płyta grzejna

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

   • – zasilanie gazowe poprowadzone nad podłogą, najlepiej w wysokości cokołu 10–15 cm nad podłogą,
   • – zawór odcinający w sąsiedniej szafce,
   • – zasilanie elektryczne 230 V plus „0”.
5. 2. Zmywarka

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

   • – gniazdo 230 V plus „0” na wysokości ok. 30 cm w przestrzeni szafki zlewozmywakowej,
   • – zawór wody zimnej na wysokości ok. 60 cm w przestrzeni szafki zlewozmywakowej,
   • – odpływ do syfonu zlewozmywaka na wysokości ok. 50 cm w przestrzeni szafki zlewozmywakowej.

Uwaga: w przestrzeni za zmywarką z powodu braku miejsca nie należy umieszczać przewodów natynkowych instalacji wodociągowej, kanalizacyjnej lub gazowej oraz zaworów.

6. 3. Lodówka

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

   • – gniazdo 230 V plus „0” na wysokości cokołu ok. 10–15 cm nad podłogą lub na wysokości ok. 230 cm nad podłogą ponad szafką lodówkową.

Uwaga: nie należy stosować rozwiązań utrudniających odprowadzenie ciepłego powietrza z agregatów lodówki.

7. 4. Okap

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

   • – gniazdo 230 V plus „0” na wysokości ok. 200 cm w osi symetrii okapu, w zależności od możliwości nad lub pod otworem wentylacyjnym,
   • – otwór wentylacyjny o średnicy 12 cm (lecz nie mniejszy niż Ø przewodu wyjściowego okapu) na wysokości ok. 210 cm na osi symetrii okapu.
8. 5. Oświetlenie zintegrowane z meblami

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

   • – przewód luzem 230 V na wysokości ok. 220 cm lub za szafkami wiszącymi do zamontowania oprawek oświetleniowych i ew. lokalnych wyłączników w trakcie montażu mebli.
9. 6. Gniazda robocze

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

   • – gniazda 230 V plus „0” nad blatem roboczym, czyli ok. 90 cm lub 100 cm od podłogi, w zależności od wysokości blatu, lub montowane w blacie roboczym, pod szafkami wiszącymi (w dnie szafki) oraz wewnątrz szafek lub wnęk; ostateczny montaż gniazd wtykowych najlepiej wykonać w trakcie montażu mebli.
10. 7. Zlewozmywak

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

    • – zawory wody zimnej i ciepłej na wysokości ok. 60 cm,
    • – odpływ na wysokości ok. 50 cm, w przestrzeni szafki zlewozmywakowej.

Rys. 5.14-17a. Podłączenia urządzeń AGD w kuchni

Rys. 5.14-17b. Systemowe rozwiązanie przyłączy instalacyjnych na stelażu między szafkami a ścianą [2]

Wysokość górnej płaszczyzny parapetu okna w kuchni, mierzona od poziomu wykończonej podłogi do górnego poziomu parapetu, powinna wynosić min. 86 cm lub 91 cm, jeżeli pod tym blatem planujemy umieszczenie standartowych szafek kuchennych z cokołem wys. 10 cm (blat 86 cm) lub wys. 15 cm (blat 91 cm), lub umieszczenie tam wbudowanej kuchenki z piekarnikiem, zmywarki do naczyń, pralki lub małej lodówki podblatowej.

W przypadku ustawienia stołu pod oknem wysokość ta może wynosić min. 74 cm. Za niski parapet, zwłaszcza w miejscu przeznaczonym na sprzęty AGD, uniemożliwi otwieranie okna do środka, a więc i mycie go od wewnątrz.

W planach remontowych należy uwzględnić zlikwidowanie „ciemnych kuchni i łazienek”, a także poprawę dotychczasowego oświetlenia naturalnego. Współczesne rozwiązania budowlane dają wiele możliwości. Na przykład oprócz tradycyjnego okna w ścianie zewnętrznej można zastosować oszklony wykusz, który da więcej światła, bo wpuści je z wielu kierunków, a w przypadku ostatniej kondygnacji okno dachowe, które ma większą efektywność od okna w ścianie lub świetliki dachowe. Można też wykorzystać światło pośrednie przez zastosowanie okna wewnętrznego, szklanej ściany lub stropu szklanego.

Projektując tradycyjne okna w ścianie należy pamiętać o minimalnej odległości okna od ściany poprzecznej, tak aby umożliwić postawienie tam np. lodówki lub szafek (rys. 5.14-18).

Rys. 5.14-18. Prawidłowe odległości okna w kuchni od ściany [4]

Drzwi do kuchni często bywają zbędne lub przydatne sporadycznie, dlatego należy je tak zaprojektować, aby w pozycji otwartej nie przeszkadzały w swobodnym poruszaniu się po kuchni i wchodzeniu do niej. Szerokość drzwi w świetle może mieć znaczenie przy wnoszeniu niektórych sprzętów i mebli kuchennych. Największe wymiary mają lodówki dwudrzwiowe z kostkarką i dozownikiem napojów (min. wymiar 70–80 cm), szafki narożne (min. wymiar 90 cm.) lub długie blaty i o nietypowych kształtach. W przypadku zbyt wąskich drzwi trzeba przewidzieć odpowiednią szerokość okna do wciągania sprzętów przez okno. Trzeba też zwrócić uwagę na wąskie zakręcające korytarze i klatki schodowe.

Projektując otwór drzwiowy w ścianie należy również pamiętać o minimalnej odległości od ściany poprzecznej umożliwiającej umeblowanie powstałego kąta standardowymi urądzeniami i meblami kuchennymi (rys. 5.14-19).

Rys. 5.14-19. Prawidłowe odległości drzwi do kuchni od ściany poprzecznej [4]

Dla zwolenników tzw. „kuchni otwartych” można zaplanować otwarcie kuchni na różne pomieszczenia towarzyszące jej, np. na: jadalnię, pokój dzienny, hol, werandę, ogród zimowy, lub połączyć kuchnię z wyjściem na taras lub do ogrodu. Przy „otwarciu” na sąsiednie pomieszczenia można przewidzieć możliwość tymczasowego zamykania kuchni, stosując np. szerokie drzwi przesuwne lub składane, rolety albo żaluzje wewnętrzne. Kuchnię można też przymknąć na stałe, lub częściowo, odpowiednim ustawieniem mebli.

Łazienki (oprócz pomieszczeń z w.c. i bidetem) można również pozbawić drzwi i „otwierać” je na niektóre pomieszczenia sąsiednie, jak sypialnia, pomieszczenie rekreacyjne, ogród zimowy, werandę. Natomiast łazienka z w.c. powinna być odizolowana od innych pomieszczeń użytkowych podwójnym wejściem, tzn. drzwiami i korytarzem lub holem, albo podwójnymi drzwiami.

Zarówno w łazienkach, jak i w kuchniach, drzwi lub okna powinny umożliwiać swobodną wentylację tych pomieszczeń.

Ocena stanu technicznego wykładzin podłogowych i ściennych w kuchniach i łazienkach podlega bardziej surowym kryteriom niż w innych pomieszczeniach.

Ocena stopnia zniszczenia konstrukcji podłogi

Jeżeli widoczne są niepokojące objawy, jak: nadmierne uginanie się podłogi, białawy nalot lub pył drzewny na powierzchni, konieczne jest sprawdzenie stanu konstrukcji drewnianej. Należy odsłonić legary lub belki drewniane, sprawdzić czy nie są zawilgocone, zagrzybione, naruszone przez szkodniki i czy mają odpowiednie przekroje do nowego rodzaju wykończenia i sposobu użytkowania. W przypadku podłogi na gruncie należy sprawdzić:

• – czy grunt pod legarami jest wyłożony warstwą czystego (bez elementów organicznych) i suchego piasku,
• – czy zachowana jest pusta przestrzeń między legarami a gruntem,
• – czy przestrzeń pomiędzy podłogą i gruntem jest dostatecznie wentylowana otworami w ścianach podmurówki.

Często spotykanym powodem zawilgocenia posadzki na gruncie, zarówno w budynkach drewnianych jak i murowanych, jest brak izolacji poziomej i pionowej ścian fundamentowych lub ścian piwnicy, a w przypadku gruntów trudno przepuszczalnych – brak odwodnienia terenu wokół budynku.

Ocena stanu nawierzchni podłogi

Nawierzchnie podłóg należy oszacować pod względem przydatności do naprawy miejscowej lub do całkowitej wymiany. Może okazać się, że musimy zdjąć nawierzchnię podłogi z powodu konieczności naprawy lub wymiany konstrukcji podłogi. Wówczas niektóre rodzaje nawierzchni można położyć powtórnie, ale tylko w przypadku kiedy ich wartość rekompensuje dodatkowe koszty naprawy, czyszczenia i bardziej kłopotliwego powtórnego użycia. Może to dotyczyć szczególnie cennych płytek ceramicznych, starego parkietu ze spatynowanego już drewna, ale wtedy należy liczyć się z bardzo uciążliwym czyszczeniem płytek lub deszczułek z resztek kleju czy lepiku. Mniej kłopotliwe jest odzyskiwanie nawierzchni z desek drewnianych przybijanych lub układanych „na wpust”.

Należy również pamiętać, że decyzja o wymianie nawierzchni na inną może łączyć się ze zmianą rodzaju podłoża i pozostałych warstw podłogowych, co może powodować zmianę poziomu podłogi, np. przy zmianie desek na płytki ceramiczne i odwrotnie. Poziom podłogi może ulec zmianie również w wyniku zmian grubości nawierzchni (posadzki) oraz zastosowania ogrzewania podłogowego, z wyjątkiem mat podłogowych, które nie zmieniają poziomu podłogi, bo mieszczą się w grubości kleju lub zaprawy pod posadzką.

• Rodzaje zniszczeń różnych nawierzchni podłóg i sposób postępowania

1. a. Najczęściej występujące zniszczenia podłóg ceramicznych:

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

   • – zniszczona fuga między płytkami: można ją wymienić na nową, ale przedtem trzeba usunąć (wydłubać) starą fugę i oczyścić podłoże, aby zapewnić dobrą przyczepność nowej fugi (nieprawidłowe jest uzupełnianie starej fugi nową bez przygotowania podłoża),
   • – odpryski, pęknięcia i starcie szkliwa: można wymienić poszczególne zniszczone płytki na inne, jeśli do wymiany jest niewiele płytek, ponieważ jest to bardzo kłopotliwe i nowe płytki wraz z nową fugą mogą odróżniać się od pozostałych, chyba że taki efekt jest zamierzony,
   • – większe zniszczenia całej powierzchni płytek: należy wymienić całą starą posadzkę na nową lub pozostawiając stare płytki, nakleić na nie (specjalnym do tego celu klejem) nowe płytki, jeśli możemy podwyższyć poziom podłogi.
2. b. Najczęściej występujące zniszczenia podłóg drewnianych:

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

    

   • – zniszczenia powierzchniowe, czyli starcie lakieru, farby lub impregnatu oraz drobne ubytki drewna, które są najłatwiejsze do usunięcia przez cyklinowanie i powtórne lakierowanie, malowanie lub impregnację preparatami woskowymi albo olejowymi,
   • – naruszone drewno podłóg przez szkodniki należy wymienić na nowe, zdrowe, aby uniknąć „zakażenia” pozostałego, zdrowego jeszcze drewna,
   • – zniszczone (przez zalanie wodą) podłogi drewniane z klepki lub mozaiki, zwiększając swoją objętość, pęcznieją, deformują się i odklejają od podłoża; takie podłogi zazwyczaj nie nadają się do odzysku,
   • – zniszczone wskutek zalania wodą podłogi drewniane z desek na legarach – ze względu na sposób montażu deski mogą nadawać się do odzysku, po uprzednim wysuszeniu.

Dla kuchni i łazienek najbardziej zalecane z podłóg drewnianych są dobrej jakości panele drewniane, impregnowane ciśnieniowo przez producenta, a więc bardziej odporne na zniszczenie od podłóg impregnowanych i lakierowanych po ułożeniu. Ze względu na dobre właściwości, przydatne w łazienkach i kuchniach, są podłogi z drewna egzotycznego.

3. c. Ocena zniszczenia wykładzin podłogowych.

W tym przypadku ocena stanu technicznego powinna dotyczyć nie tylko powierzchni zewnętrznej wykładziny, ale również stanu podłoża wykładziny, tj. gąbki, filcu itp. Należy również ocenić, czy rodzaj wykładziny podłogowej jest odpowiedni do pomieszczenia kuchni lub łazienki. Odpowiednimi wykładzinami do kuchni i łazienek są:

• – gumoleum, uważane za najbardziej naturalną z wykładzin,
• – współczesne lenteksy,
• – wykładziny z korka,
• – posadzki wylewane z mas na bazie betonu, barwione w masie, itp.

Ocena podłogi ze względów estetycznych

Ocena walorów estetycznych wykończenia podłogi powinna być uzależniona od koncepcji wykończenia całego wnętrza kuchni lub łazienki; należy uwzględniać (jeśli jest) przygotowany wcześniej projekt wnętrza.

Ocena stopnia zniszczenia ściany

Oceniając ściany murowane należy przede wszystkim zwrócić uwagę na pęknięcia tynku, co może być np. skutkiem odkształceń konstrukcji budynku, a także złego stanu technicznego struktury ściany. Ponieważ ściany w łazienkach i kuchniach są wykańczane materiałami trwałymi (glazura, kamień) i nie przewidzianymi do częstej zmiany, a wyposażenie jest wbudowane na stałe, stan techniczny konstrukcji ścian musi być rzetelnie sprawdzony i nie budzić żadnych wątpliwości.

Ściany zbudowane jako szkielet drewniany powinny być wzmocnione od wewnątrz dodatkowymi listwami do powieszenia lub mocowania mebla, albo innych elementów wyposażenia. Dodatkowe wzmocnienie może dotyczyć również ścian murowanych grubości 6,5 cm.

Z powodu większej wilgotności i większych różnic temperatury, występujących w kuchniach i łazienkach, należy zwrócić szczególną uwagę na stan i jakość izolacji termicznych i przeciwwilgociowych ścian zewnętrznych tych pomieszczeń. Planując przeprowadzanie nowych instalacji w bruzdach istniejącej ściany, należy przedtem sprawdzić jej strukturę i unikać prowadzenia instalacji w:

• – ścianach betonowych zbrojonych, aby nie przerywać zbrojenia,
• – elementach konstrukcyjnych ścian, aby ich nie osłabiać,
• – ścianach kominów i przewodów wentylacyjnych.

Ocena ścian ze względów estetycznych

Tak jak w przypadku podłóg, ocena estetyki ścian powinna uwzględniać koncepcję wykończenia tych pomieszczeń i, niezależnie od oceny technicznej ściany, można ją zmieniać.

Wyposażenie kuchni – meble, urządzenia, oświetlenie

Ocena stanu technicznego wyposażenia kuchni dotyczy jego sprawności, funkcjonalności, bezpieczeństwa. Musimy indywidualnie ocenić, które z tych elementów wyposażenia zestarzały się technicznie i funkcjonalnie, i wymagają wymiany, a które warto zachować po uprzedniej renowacji lub naprawie.

a. Meble kuchenne

Oceniając stan techniczny mebli kuchennych należy zwrócić szczególną uwagę na wszelkie mechanizmy elementów ruchomych, tzn. okuć meblowych (zawiasów, prowadnic szuflad, uchwytów itp.). Meble kuchenne są meblami używanymi bardzo intensywnie i narażonymi na większe zużycie niż inne, dlatego ich ocena funkcjonalno-techniczna powinna to uwzględniać. Z pewnością nie warto zostawiać do powtórnego użycia starych szafek kuchennych z płyty wiórowej, ponieważ uszkodzone lub zużyte nie nadają się do naprawy. Odnowienie ich przez malowanie lub oklejenie folią poprawia tylko na krótko ich estetykę, natomiast nie poprawia ich złego stanu technicznego (zawiasy, prowadnice szuflad) oraz funkcjonalnego (niewygodne głębokie półki zamiast szuflad).

Może się zdarzyć, że mamy meble godne zachowania, np. wykonane z litego drewna, które można naprawić, mające wartość pamiątkową lub zabytkową. Można je wtedy wykorzystać jako atrakcyjny dodatek uzupełniający właściwe, dobrej jakości meble współczesne, dostosowane do użytkowania w kuchni.

Ocena istniejącego umeblowania kuchni powinna również dotyczyć stanu higienicznego mebli oraz ich bezpieczeństwa i dostępności dla dzieci, osób starszych i osób niepełnosprawnych. Ocenę estetyczną należy pozostawić bezpośrednim użytkownikom i uzgodnić to z nimi.

b. Urządzenia

Urządzenia najszybciej ulegają starzeniu się, a więc wymagają częstej wymiany. Szczególnie kuchnie gazowe, a także wszystkie inne urządzenia muszą być sprawdzone pod względem bezpieczeństwa przez odpowiednie służby techniczne.

Przykłady:

1. 1. Zabezpieczenie przed zalaniem wodą ze zmywarki lub pralki przez zastosowaniu systemu AQUA-STOP.
2. 2. Wyposażenie kuchenek gazowych w urządzenie przeciwwypływowe gazu, które odcina dopływ gazu do kuchenki w przypadku samoczynnego zgaszenia płomienia (np. przez zalanie).
3. 3. Wyposażenie kuchenek elektrycznych w wyłączniki bezpieczeństwa reagujące na temperaturę i czas.

Przy wyborze nowych sprzętów kuchennych należy kierować się ich klasą energooszczędności, poziomem emitowanego hałasu oraz materiałami możliwymi do recyklingu i takimi, które łatwo utrzymać w czystości. Zazwyczaj w wyniku remontu kuchni ilość urządzeń kuchennych powiększa się i trzeba uwzględnić dodatkowe uzbrojenie w podłączeniach do instalacji. To wiąże się np. z dodatkowym przydziałem mocy elektrycznej do kuchni z piekarnikiem, ze zbudowaniem dodatkowego przewodu wentylacyjnego, rezygnacji z szamba bezodpływowego i podłączenia pomieszczeń do kanalizacji miejskiej lub lokalnej oczyszczalni ścieków.

c. Oświetlenie kuchni

Wielką wadą wielu kuchni przeznaczonych do remontu jest oświetlenie w postaci jednej lampy na środku sufitu. Należy je ocenić jako niewłaściwe i niewystarczające. Konieczne jest więc sprawdzenie czy możliwe jest podłączenie oświetlenia użytkowego, czyli oświetlenia miejsc pracy oraz stołu lub blatu do jedzenia. Pozostałe oświetlenie pełni rolę dekoracyjną. Oprawki oświetleniowe umieszczone w okolicy kuchenki i zlewu powinny mieć osłoniętą żarówkę i odpowiednie uszczelnienie. Ze względów bezpieczeństwa preferuje się oświetlenie o małym napięciu prądu (12 V) i odpowiednim stopniu szczelności IP ≥ 45.

W ramach modernizacji należy wprowadzać nowe rodzaje oświetlenia, tj żarówki energooszczędne oraz LED-y, które obniżają zużycie energii i zapewniają oszczędności w serwisowaniu.

Wyposażenie łazienki – ceramika łazienkowa, baterie, oświetlenie, akcesoria

a. Ceramika łazienkowa

Pod pojęciem ceramiki łazienkowej rozumie się urządzenia takie jak umywalka, muszla, bidet, wanna i brodzik. Ceramika łazienkowa może być wykonana nie tylko z ceramiki emaliowanej, ale i ze stali emaliowanej, z akrylu, ze stali nierdzewnej z tworzyw i konglomeratów mineralnych oraz z drewna, kamienia, szkła a nawet gliny wypalanej.

Zniszczenie ceramiki w łazience, takie jak starcie emalii, pęknięcia, odpryski nie nadają się do naprawy. Wprawdzie były próby wykonywania usług pokrywania zniszczonej emalii zlewów, umywalek i wanien warstwą nowej emalii, ale wystarczyło to na krótko i w rezultacie koszty tej renowacji przewyższały koszt nowego wyposażenia.

W ceramice łazienkowej najbardziej surowej ocenie podlega jakość powierzchni zewnętrznej.

Należy zwrócić uwagę na:

• – przyczepność na brud mydła i innych kosmetyków,
• – łatwość utrzymania czystości,
• – trwałość koloru.

Te problemy rozwiązują nowe technologie dla powierzchni wykończeniowych emalii i szkła, a w przypadku kamienia i drewna impregnaty na bazie wosku lub oleju.

b. Baterie

W bateriach oceniamy:

• – sprawność mieszania wody zimnej i ciepłej pod względem użytkowym i zachowania bezpieczeństwa, np. zabezpieczenie przed poparzeniem się gorącą wodą, co zapewniają termostaty,
• – efektywność wypływu wody z wylewki – powinien być oszczędny, co zapewnia odpowiedni perlator, można też uzyskiwać specjalne efekty wypływu wody, np. ze światłem, deszczownicą, szerokim strumieniem itp.,
• – sprawność i żywotność uszczelek,
• – jakość materiału wykończeniowego, np. trwałość powierzchni chromowanych lub niektórych lakierowanych, które zmieniają barwę i strukturę pod wpływem gorącej wody i środków czystości; godna uwagi jest stal szlifowana.

c. Oświetlenie łazienek

Podobnie jak w kuchni, należy w pierwszej kolejności zwrócić uwagę na oświetlenie użytkowe.

Oświetlenie wokół lustra powinno być w miarę możliwości rozproszone, tzn.:

• – promienie światła powinny krzyżować się i padać przynajmniej z dwóch kierunków, nie oślepiając osoby przeglądającej się w lustrze,
• – można zastosować światło odbite od powierzchni sufitu lub ściany z oprawkami ukrytymi w zabudowie ścian, sufitu lub mebli.

Istniejące oświetlenie na środku sufitu można czasem pozostawić w postaci neutralnego w formie plafonu jako oświetlenie dodatkowe, przydatne w trakcie sprzątania pomieszczenia. Pozostałe oświetlenie, odpowiednio zaaranżowane, powinno pełnić rolę dekoracyjną.

Oprawki oświetleniowe używane w łazienkach powinny, tak jak w kuchni, spełniać warunki odporności na zwiększoną wilgotność i bezpieczeństwo użytkowania. Chodzi tu zazwyczaj o uszczelnienie oprawki, osłonięcie żarówki i zmniejszone napięcie np. do 12 V. Oprawki narażone na bezpośrednie działanie pary wodnej lub wody, np. w rejonie prysznica, powinny być dostosowane do tego celu przez producenta i mieć odpowiednie oznakowanie – IP > 45. Właściwym wyborem w tym przypadku jest światło ledowe, które staje się coraz bardziej powszechne.

d. Akcesoria łazienkowe

Do akcesoriów łazienkowych należą:

• – wieszaki na ręczniki,
• – miejsce na odstawianie podręcznych kosmetyków i przyborów (półki, blaty przy umywalce),
• – miejsce do chowania pozostałych kosmetyków i przyborów (najlepiej w postaci szafek lub ukrytych półek),
• – uchwyt na papier toaletowy, szczotka do muszli wc.

Wszystkie te akcesoria są niezbędne w każdej łazience; łazienka pozbawiona któregokolwiek z nich jest niepełnowartościowa.

Gdy chcemy zmniejszyć kuchnię

Częstą przyczyną zmniejszania kuchni jest potrzeba powiększania sąsiadujących z nią pomieszczeń. Jeśli na przykład pokój dzienny wydaje nam się za mały, powiększamy go czasami kosztem kuchni. Pamiętajmy jednak, że wielkość kuchni powinna być proporcjonalna do wielkości innych pomieszczeń. Jeśli w wyniku zmian kuchnia będzie miała 6 m², a salon 50 – proporcje nie będą dobre. Często decydujemy się na zmniejszenie kuchni, bo chcemy mieć dodatkowe pomieszczenie, nie przewidziane w projekcie, na przykład spiżarnię, wtedy zmniejszenie jest uzasadnione. Zmniejszając kuchnię, pamiętajmy, że nie może ona być zbyt wąska. Zwężenie kuchni nawet o 10 cm może uniemożliwić nam dobre ustawienie mebli, wygodne wstawanie od stołu albo jednoczesne otwarcie stojących naprzeciwko siebie zmywarki i lodówki. Zanim więc zabierzemy się do realizacji remontu policzmy dokładnie, ile miejsca potrzebujemy na meble i sprzęty kuchenne, min. szerokość kuchni to 180 cm lub 240 cm.

Gdy chcemy powiększyć kuchnię

Powierzchnia kuchni może wydać się za mała, gdy chcemy, aby poza swoją podstawowa funkcją – miejscem przygotowywania posiłków – była również codzienną jadalnią, a czasami nawet miejscem wypoczynku. Może powinien się tam znaleźć kojec dla małego dziecka, fotel dla dziadka, kąt dla psa lub kota, miejsce do zabaw i odrabiania lekcji dla dzieci, a także większy blat do przygotowywania dużego przyjęcia. Taka kuchnia to często marzenie wielu budujących domy. A więc powiększamy kuchnię! Zastanówmy się jednak, co stracimy przestawiając ściany. Możemy powiększyć kuchnię kosztem salonu. Kuchnia przejmie część funkcji pokoju dziennego. Jeśli natomiast w wyniku zmian zamiast dużego holu będziemy mieli mały korytarz bez miejsca na wieszak i szafę, rozwiązanie nie będzie wygodne. Uważajmy także aby w wyniku zmian nie zwiększyły się nadmiernie odległości między urządzeniami kuchennymi: spowoduje to, że podczas przygotowywania posiłków będziemy niepotrzebnie „przemierzać kilometry”. Zwróćmy uwagę, aby zlewozmywak był oddalony od lodówki i kuchenki nie więcej niż 210 cm, a lodówka od kuchenki – nie więcej niż 270 cm. Pamiętajmy też, że prawie każda rodzina potrzebuje kuchni o dwóch wielkościach: minimalnym na codzień i maksymalnym „od święta”. Naprawdę dużej kuchni potrzebujemy tylko kilka razy w roku.

Rys. 5.14-20. Wymiary, które trzeba znać przed planowanym remontem [4]

Rys. 5.14-21. Szerokość kuchni a sposób zabudowy [4]

Gdy chcemy mieć kuchnię otwartą

Czasami, gdy zamknięta kuchnia jest zbyt mała, decydujemy się połączyć ją z pokojem i w ten sposób uzyskać bardziej przestronne wnętrze. Otwierając kuchnię tracimy jedną ścianę. Sprawdźmy więc, czy to nie odbije się na możliwości ustawienia mebli w kuchni. Jeśli na pozostałych ścianach są okna i drzwi (na przykład od spiżarni), może nam zabraknąć miejsca na szafki przy ścianie. Szafki stojące mogą wprawdzie tworzyć wyspę lub półwysep na granicy pomieszczeń, ale pamiętajmy, że wymagają one wykończenia z obu stron. Nie warto łączyć kuchni z reprezentacyjną jadalnia, w której będziemy przyjmować oficjalnych gości albo z holem w taki sposób, aby wzrok wszystkich wchodzących do domu padał wprost na część roboczą kuchni. Błędem jest otwieranie kuchni na część wypoczynkową salonu, jeśli nie mamy zwyczaju utrzymywać porządku w kuchni. Widok na stertę brudnych naczyń może zakłócić nam odpoczynek. Lepiej więc w porę pomyśleć o możliwości choćby czasowego zamykania kuchni np. drzwiami przesuwanymi lub roletą, żaluzją, zasłoną. Jeśli otwartą kuchnię chcemy przesłonić tylko częściowo murkiem, pamiętajmy, że powinien mieć on odpowiednią wysokość (rys. 5.14-22) [4].

Rys. 5.14-22. Jak zasłonić kuchenny blat ścianką? Ścianka odgradzająca kuchnię od jadalni nie powinna być niższa niż 110 cm [4]

Otwarta czy zamknięta

Jeszcze przed rozpoczęciem remontu, najlepiej na etapie projektu wstępnego, należy określić charakter kuchni i jej relację z resztą mieszkania. Pod tym względem kuchnia może być pomieszczeniem zamkniętym, częściowo otwartym czy też całkowicie otwartym na sąsiednie pomieszczenia. Jeżeli kuchnia ma być wydzielona, należy określić sposób jej zamknięcia, np. tradycyjną ścianką z drzwiami, ścianą przesuwną, fragmentami ścianek działowych, wewnętrznymi żaluzjami bądź też przez odpowiednie ustawienie mebli.

Najlepszym rozwiązaniem jest kuchnia otwarta, którą można zamknąć, i na odwrót: zamknięta, którą można otworzyć.

Kuchnia otwarta może mieć postać aneksu umieszczonego w jednoprzestrzennej części dziennej mieszkania lub wydzielona z reszty meblami, może znajdować się na środku.

Zaletą kuchni zamkniętej jest możliwość pełnej izolacji od reszty mieszkania, co pozwala gospodyni łatwiej skupić się na czynnościach związanych w przygotowywaniem potraw.

W małych mieszkaniach, szczególnie w budynkach o sztywnej, nie podatnej na zmiany konstrukcji, zamknięta kuchnia jest często koniecznością wynikającą z układu pomieszczeń i braku możliwości jego zmiany, wynikającego z przyczyn technicznych lub funkcjonalnych. Zresztą otwarcie kuchni w małym mieszkaniu na inne pomieszczenie, w którym się nie tylko je, ale także odpoczywa lub pracuje, a niekiedy nawet śpi, może okazać się krępujące i uciążliwe. Z tego względu korzystniej będzie zapewnić możliwość jej okresowego zamykania. Należy jednak pamiętać, że kuchnia zamknięta musi mieć minimalną powierzchnię poruszania się dla więcej niż jednej osoby, a także wygodnego przechodzenia przy całkowicie otwartych szafkach i szufladach. Wynika z tego konieczność przewidzenia dla niej większej powierzchni niż w przypadku kuchni otwartej, gdzie miejsce do jedzenia lub komunikacja mogą pokrywać się częściowo z sąsiadującym pomieszczeniem.

Przez niektórych użytkowników oddzielenie optyczne i emocjonalne osoby gotującej i przygotowującej posiłki od reszty domowników oraz od gości jest odbierane jako uciążliwe i niewłaściwe; preferują oni wręcz kuchnie w formie wyspy na środku mieszkania. Dla pogodzenia różnych potrzeb i wymagań, jako idealne uznaje się rozwiązanie umieszczające kuchnię w aneksie, który w zależności od potrzeb może być zamykany lub otwierany.

Zdarzają się niekonwencjonalne mieszkania powstające przez adaptację budynków biurowych lub przemysłowych. Wówczas mieszkanie nie jest zbiorem pokoi połączonych ciągiem komunikacyjnym. Przestrzeń taka daje wiele możliwości zorganizowania wnętrza mieszkalnego odpowiadającego zróżnicowanym potrzebom użytkowników, w którym kuchnia jest prawdziwym sercem domu, miejscem gromadzącym zarówno domowników jak i gości. Można tu uzyskać efekt uwolnienia ścian od zabudowy i przeniesienia jej na środek. Przy projektowaniu kuchni otwartej w środku mieszkania, dla uzyskania pożądanego efektu, a jednocześnie spełnienia wymagań kuchni wygodnej, bezpiecznej i funkcjonalnej, konieczne jest skorzystanie z profesjonalnej obsługi projektowej. Należy liczyć się także z koniecznością wyposażenia jej w sprzęt wysokiej klasy.

Taka bardzo nowoczesna koncepcja mieszkania, w którym pomieszczenia nie są sztywno określone przez trwałe ściany, ale mogą powstawać przez dzielenie przestrzeni ścianami przestawnymi, daje możliwość indywidualnej aranżacji wnętrza z możliwością zmian, stosownie do potrzeb i upodobań użytkowników. Również i kuchnia może być wnętrzem dostosowującym się do potrzeb, dającym możliwość zarówno zjedzenia nastrojowej kolacji w małym gronie, jak też zorganizowania przyjęcia ze wspólnym kucharzeniem, nie wykluczając roli kuchni jako centrum mieszkania rodzinnego, w którym mama gotuje obiad mając pod okiem bawiące się w pobliżu dzieci.

Rys. 5.14-23. Sposób zamknięcia lub otwarcia wnętrza kuchni [5]: a) drzwi przesuwne, zasłona, żaluzja lub roleta, b), c) wyspa lub półwysep

Rys. 5.14-24. Sposoby zamykania kuchni (widok i przekrój poziomy ściany zamykającej [6]: a) tradycyjne drzwi, b) drzwi przesuwne, c), d) drzwi przesuwne chowane w ścianie, e) ściana meblowa, f) niski murek, g) roleta, h) żaluzja pionowa, i) żaluzja pozioma

Rys. 5.14-25. Sposoby zamknięcia otwartej kuchni poprzez odpowiednie ustawienie mebli [6]

Rys. 5.14-26. Ewolucja formy przestrzennej kuchni od zamkniętej do otwartej [5]

Rys. 5.14-27. Przykładowe rozwiązanie kuchni otwartej z półwyspem [6]

Przy modernizacji mieszkania często rozważana jest sprawa wielkości poszczególnych pomieszczeń i powstaje wówczas możliwość ewentualnego powiększenia pomieszczeń kuchni i łazienki, które tradycyjnie w naszych mieszkaniach były małe lub bardzo małe. Przy określeniu wielkości kuchni należy wziąć pod uwagę nie tylko liczbę domowników i ich strukturę wiekową, ale także tryb życia i pracy, sposób przygotowywania i spożywania posiłków, a także formy życia towarzyskiego.

Kuchnia dla rodziny czteroosobowej z wydzielonym miejscem do jedzenia powinna mieć powierzchnię 10–15 m² (kuchnia duża może mieć ok. 20 m²).

W kuchni mniejszej niż 10 m² zmieści się tylko kącik śniadaniowy dla 1–2 osób. Jeśli istnieje możliwość otwarcia kuchni na pokój dzienny lub hol wejściowy, może ona mieć minimalną powierzchnię 8–10 m². Jeżeli kuchnia będzie urządzona w aneksie przylegającym do pokoju dziennego, może mieć powierzchnię minimalną 5–6 m², a w przypadku mieszkania jednoosobowego nawet 2–3 m². Kuchnia z wyspą, która jest efektem zmiany roli tego pomieszczenia w mieszkaniu, wymaga zawsze większej powierzchni aniżeli kuchnia z tradycyjną zabudową przyścienną.

O funkcjonalności kuchni decyduje przede wszystkim powierzchnia robocza. Ciąg złożony z mebli i urządzeń niezbędnych w kuchni przeznaczonej dla czteroosobowej rodziny ma długość ok. 7 m; szerokość przestrzeni ruchowej miedzy meblami zapewniająca wygodne ich użytkowanie wynosi 1,20 m, w wyjątkowych wypadkach 90 cm. Zatem kuchnia wyposażona w szafki o głębokości 60 cm na przeciwległych ścianach powinna mieć minimalną szerokość w świetle ścian 240 m.

Minikuchnia w mieszkaniu jednoosobowym (do przygotowania herbaty, podgrzania gotowych produktów) może być urządzona w szafie wnękowej długości ok. 2 m, zamykanej drzwiami przesuwnymi lub żaluzją, wyposażonej w wielofunkcyjny zestaw urządzeń AGD typu kompakt.

Kuchnia dla 1–2 osób, które dość często gotują może być oddzielnym pomieszczeniem o powierzchni 8–10 m², wnęką kuchenną z ciągiem o długości 4–6 m lub też powierzchnią otwarą w dużym pokoju dziennym, zajmującą 6–8 m². Powinna mieć podręczny blat do codziennego jedzenia oraz jadalnię gościnną obok.

Kuchnia dla rodziny z dziećmi to tradycyjnie pomieszczenie wyizolowane, często umieszczone na uboczu, co jest spadkiem po epoce, gdy gotowaniem zwykle zajmowała się służba. W aktualnym wydaniu taka kuchnia, jeśli służy tylko do gotowania i spożywania codziennych posiłków, wymaga powierzchni 10–15 m². Jeśli jest usytuowana w centrum domu, może stanowić jego „tętniące życiem serce”, w którym nie tylko się gotuje się i spożywa posiłki, ale toczy się także życie rodzinne i towarzyskie; wymaga to powierzchni porównywalnej z powierzchnią pokoju dziennego, tj ok. 20–30 m².

Kuchnia „niekuchenna”, będąca częścią pokoju dziennego lub salonu i przeznaczona do obsługi organizowanych tam przyjęć, ma charakter reprezentacyjny i stosowną do niego aranżację i wystrój.

Rys. 5.14-28. Praktyczne sposoby powiększenia powierzchni blatów roboczych w małej kuchni [6]: a) stół na kółkach chowany pod blatem, b) blat wysuwany, c) samodzielny moduł wyjeżdżający z zabudowy

Rys. 5.14-29. Obszar najlepszej dostępności w kuchni [7]

Rys. 5.14-30. Wyposażenie obszaru najlepszej dostępności w kuchni z zabudową przyścienną [7]: a) półki, relingi, wieszaki, b) półki, wieszaki, szafki wiszące – otwierane do góry, z drzwiczkami uchylnymi lub składanymi, c) szafka z jeżdżącymi w pionie półkami

Rys. 5.14-31. Wyposażenie obszaru najlepszej dostępności w kuchni z wyspą: a) blat poszerzony o miejsce do dokładania podręcznych przyborów, b) blat poszerzony o szafkęschowek na drobiazgi, c) wiszące nad wyspą ażurowe półki i wieszaki, wolno stojący multisłup

Przy okazji modernizacji mieszkania możemy ciasną kuchnię otworzyć na sąsiednie pomieszczenie lub przeznaczyć na kuchnię większe pomieszczenie. Można wówczas rozważyć zabudowę kuchni z zastosowaniem tzw. wyspy lub półwyspu.

Jeżeli kuchnia jest otwarta na jadalnię lub pokój dzienny, usytuowanie ciągu roboczego pod ścianami zaprzecza idei otwartości kuchni, gdyż osoba przygotowująca posiłek jest odwrócona tyłem do reszty mieszkania. Rozplanowanie ciągu roboczego w formie „półwyspu” lub „wyspy” wychodzących w przestrzeń domową pozwala na bliższy kontakt osoby przygotowującej z innymi, bo odwraca ją frontem do reszty mieszkania, a nie tylko do ściany kuchennej.

W kuchni zamkniętej, która powinna mieć powierzchnię 15–25 m², wyspa może oddzielać część kuchenną od części jadalnej. Jeśli kuchnia jest połączona z salonem, wyspa może stanowić granicę między dwoma pomieszczeniami. Prawidłowe rozwiązanie funkcjonalne wyspy wymaga jej właściwego usytuowania, umożliwiającego swobodny dostęp. Minimalna odległość wyspy od szafek kuchennych wynosi 90 cm (lepiej 100–120 cm), a od stołu jadalnego – 140 cm. Program i wielkość wyspy mogą być bardzo różne, np blat o powierzchni minimalnej 1 m² z szafką lub z półką dolną, płyta kuchenna z blatem do pracy, zlewozmywak z blatem lub płyta kuchenna, zlewozmywak z blatem do pracy.

Trzon wyspy mogą stanowić gotowe szafki, może być też zbudowany z płyt impregnowanych MDF. Ścianki zewnętrzne mogą być lakierowane lub obłożone płytkami ceramicznymi. Jeżeli rezygnujemy z szafek pod blatem wyspy, można ją wymurować, np. z gazobetonu i oblicować płytkami ceramicznymi.

Umieszczenie na wyspie zlewozmywaka wymaga doprowadzenia instalacji wodnej i kanalizacyjnej, co jest trudne do wykonania przy modernizacji istniejącego mieszkania. Kłopotliwe jest także usytuowanie na wyspie kuchenki gazowej, gdyż przewód gazowy powinien być prowadzony przez strop i posadzkę z pomieszczenia pod wyspą. Mniej uciążliwe jest umieszczenie na wyspie kuchenki elektrycznej, gdyż przewody elektryczne można poprowadzić w bruździe gładzi cementowej pod posadzką. Okap nad kuchnią elektryczną, a szczególnie gazową, musi być połączony przewodem wentylacyjnym z najbliższym przewodem wentylacji grawitacyjnej. Przewód wentylacyjny poziomy zwykle obudowuje się fragmentem sufitu podwieszonego.

Rys. 5.14-32. Organizacja przestrzeni w kuchni [5]: a) kuchnia przyścienna – „od środka”, b) kuchnia wyspowa lub przyścienno-wyspowa – „do środka”

Rys. 5.14-33. Kuchnia z wyspą – odpowiednie odległości od szafek i od stołu [8]

Rys. 5.14-34. Wyspa ograniczona do blatu roboczego [8]

Rys. 5.14-35. Wyspa z kuchenką i z blatem do odstawiania [8]

Rys. 5.14-36. Wyspa ze zlewozmywakiem [8]

Rys. 5.14-37. Wyspa z kuchenką i ze zlewozmywakiem [8]

Rys. 5.14-38. Półwysep z płyta kuchenną i ze zlewozmywakiem [8]

Rys. 5.14-39. Wyspa z kuchenką i blatem służącym jako barek [8]

Przy modernizacji kuchni najważniejsze jest dobranie właściwego rozwiązania przestrzennego, dostosowanego do charakteru całego mieszkania, do potrzeb i upodobań użytkowników. Wyposażenie i sprzęt AGD można zabudować w meblach systemowych, należy się jednak liczyć z poważnymi kosztami. Jeśli ze starej kuchni pozostały do wykorzystania meble lub elementy wyposażenia w dobrym stanie technicznym, albo mamy je z odzysku – z „drugiej ręki”, to można spróbować wykonanie modernizacji metodą „gospodarczą” przez zestawianie i uzupełnianie elementów starych, nawet stylowych, elementami nowoczesnymi. Takie „kombinowane” wyposażenie musi zawierać podstawowe jednostki funkcjonalne niezbędne w każdej kuchni. Każda z jednostek funkcjonalnych oraz ich zestawienie muszą spełniać określone wymagania funkcjonalne i ergonomiczne.

Podstawowe jednostki funkcjonalne (rys. 5.14-40) [9]:

• – blok kuchenny,
• – blok zlewozmywakowy,
• – blok kredensowy,
• – lodówka.

Blok kuchenny to kuchenka gazowa lub elektryczna wolnostojąca lub przeznaczona do zabudowy z wyciągiem i z blatem roboczym. Może być umieszczona w ciągu roboczym lub wydzielona jako wyspa. Możliwe jest wykorzystanie posiadanych urządzeń, jak kuchenka, piekarnik, umieszczonych na specjalnym stelażu podtrzymującym także blat roboczy (rys. 5.14-41) [9].

Zlewozmywak z blatem roboczym może być umieszczony w ciągu roboczym lub wydzielony jako wyspa. W takim przypadku może być umieszczony na specjalnym stelażu z dużą odkryta półką dolną. Korzystne jest zestawienie bloku kuchennego z blokiem zlewozmywakowym połączonych blatem roboczym w jeden blok umieszczony na wyspie (rys. 5.14-42) [9].

Blok kredensowy to zestaw szafek do przechowywania produktów i naczyń, które mogą być skomponowane z różnych szafek, starych i nowych, często zalegających na strychach i w piwnicach. Może to być meblościanka przerobiona na szafę kuchenną, a także odnowiony i unowocześniony kredens (rys. 5.14-42) [9].

Stare meble, najlepiej wykonane z drewna lub ze sklejki dobrej jakości, powinny być w dobrym stanie. W zależności od stopnia zniszczenia mogą wymagać naprawy lub tylko odnowienia przez pomalowanie lub oklejenie. Zalecana jest wymiana uchwytów i prowadnic szuflad, a także wyposażenie półek w wysuwane koszyki.

Lodówka może być wolnostojąca lub zestawiona z blokiem kredensowym. Stara lodówka, jeżeli jest w dobrym stanie technicznym, może być odnowiona przez pomalowanie, zmianę uchwytów, uszczelek, co jest możliwe do realizacji tylko we własnym zakresie.

Przy doborze i zestawianiu sprzętów i mebli należy przestrzegać ważnych zasad funcjonalno-ergonomicznych, które pomogą kuchnię urządzić wygodnie: blaty robocze, zlewozmywak i kuchenkę umieścić na takiej wysokości, aby nie wymagały nadmiernego schylania się. Sprzęty i meble należy tak rozmieścić, aby odległości między nimi ułatwiały pracę. Przy zestawianiu mebli należy zapewnić miejsce na przygotowanie posiłków, a także odstawianie produktów i naczyń.

• – blat roboczy o głębokości 60 cm powinien mieć długość min. 80 cm, a najlepiej 120 cm i więcej,
• – odległość między kuchenką a zlewozmywakiem nie powinna być większa niż 200 cm, minimalna 20 cm lub mogą znajdować się obok siebie,
• – odległość miedzy lodówką a kuchenką nie powinna być większa niż 270 cm, a nie mniejsza niż 80 cm,
• – obok kuchenki powinien być blat do odstawiania naczyń długości minimum 40 cm,
• – wysokość blatu roboczego, kuchenki i zlewozmywaka powinna być dostosowana do wzrostu użytkowników, w granicach od 85 do 91 cm.

Rys. 5.14-40. Podstawowe elementy wyposażenia kuchni zgrupowane w bloki funkcjonalne [9]

Rys. 5.14-41. Kuchnia z wyspą i urządzeniami w specjalnie zbudowanym stelażu [9]

Rys. 5.14-42. Nowoczesna kuchnia z niemodną meblościanką

Rys. 5.14-43. Przykład kuchni bez szafek systemowych. Blat oparty na metalowych wspornikach zamocowanych w ścianie, pod nim półki i szafki za zasłonką [9], na końcu blatu stoi kuchenka z piekarnikiem, lodówka jest w spiżarni a reszta naczyń w starym kedensie, wszysko uzupełnia okrągły stół z krzesłami

Rys. 5.14-44. Przykład kuchni bez szafek systemowych. Zlewozmywak umieszczony w starym stoliku. Jako kuchenny kredens służy odnowiona i pomalowana stara szafa biblioteczna [9]

Rys. 5.14-45. Kuchnia w modernizowanym mieszkaniu w budynku z wielkiej płyty. W mieszkaniu (dla 2–3 osób) nie było możliwości powiększenia istniejącej kuchni z powodu ograniczeń techniczno-konstrukcyjnych. Architekt zaprojektował małą kuchnię wydzielona z pokoju dziennego ścianą ze szklanych luksferów (proj. arch. J. Tomaszewski i arch. K. Słowik)

Rys. 5.14-46a. Modernizacja kuchni w nowym mieszkaniu w domu wielorodzinnym. Architekt zaprojektował otwarcie istniejącej kuchni na część dzienną mieszkania. Główny blat roboczy z kuchenką i ze zlewozmywakiem został umieszczony na półwyspie oddzielającym kuchnię od pokoju dziennego. Dzięki temu osoba przygotowująca posiłki stoi przodem do pokoju, mając z tyłu szafy na składowanie produktów i naczyń oraz urządzenia AGD. Osoby siedzące przy stole lub na kanapie nie widzą uciążliwego „bałaganu” kuchennego, ale mają kontakt z osobą gotującą. (proj. arch. K. Słowik): a) plan kuchni

Rys. 5.14-46b. Widok od strony pokoju dziennego na kuchnię w głębi

Rys. 5.14-46c. Widok od strony kuchni na pokój w głębi

Rys. 5.14-47a. Modernizacja kuchni w przedwojennym mieszkaniu na starym Żoliborzu: a) rzut (proj. arch. K. Słowik).

W ramach modernizacji:

• – pozostawiono starą kuchnię kaflową, podłogę z desek świerkowych, szafki kuchenne z drewna sosnowego;
• – wprowadzono nowe szafki kuchenne z ciemnego drewna orzechowego, nowoczesne urządzenia i sprzęt AGD;
• – uzupełniono istniejące szafki i kuchnię kaflową detalami meblowymi z kolekcji nowych szafek kuchennych;
• – zbudowano nowy okap dostosowany do starej kuchni, wyposażony w nowoczesny wyciąg;
• – starą węglową kuchnię unowocześniono wstawiając w nią współczesną płytę gazową, a za drzwiczkami piekarnika jest schowek na patelnie.

Rys. 5.14-47b. Widok perspektywiczny

Rys. 5.14-47c. Stara kuchnia kaflowa z nowym okapem

Rys. 5.14-48. Modernizowana kuchnia: a) projekt, b) ujęcie 1. – przed remontem i po remoncie, c) ujęcie 2., d) ujęcie 3.

Rys. 5.14-49. Modernizowana kuchnia dla dwóch osób: a) ujęcie 1., b) ujęcie 2., c) ujęcie 3., d) ujęcie 4.

Rys. 5.14-50. Modernizowana mała kuchnia w bloku: a) ujęcie 1., b) ujęcie 2., c) ujęcie 3.

Rys. 5.14-51a. Nowa łazienka wydzielona z pokoju: a) stan istniejący (proj. arch. K. Słowik)

Rys. 5.14-51b. Stan po przebudowie

W ramach modernizacji mieszkania w obrębie dawnego pokoju dziennego zaprojektowano sypialnię 2-osobowa z dużą łazienką i z garderobą, połączoną z balkonem. Ponieważ łazienka nie ma okna, ścianę oddzielającą łazienkę od sypialni zaprojektowano do wys. 1 m jako pełną, a jej górną część jako przeszkloną ze szkła nieprzezroczystego lub przezroczystego zasłanianego w razie potrzeby roletami przepuszczającymi swiatło.

Rys. 5.14-51c. Rzut nowej łazienki powiększonej trzykrotnie w porównaniu z poprzednią

Rys. 5.14-52a. Duża łazienka w domu jednorodzinnym w dawnym pokoju mieszkalnym: a) rzut (proj. arch. K. Słowik)

Dotychczasowy mały pokój mieszkalny o powierzchni 10 m2 przeznaczono na nową łazienkę. Duże okno istniejące w dawnym pokoju wykorzystano na umieszczenie pod nim roślin ozdobnych przy wannie.

Widok perspektywiczny

Inne propozycje rozwiązania tej samej łazienki

Modernizacja łazienki w podmiejskim domu jednorodzinnym projektowana w 3 etapach: a) stan istniejący, b) I etap – modernizacja łazienki w dotychczasowych granicach, c) II etap – dobudowa letniej łazienki otwartej, obudowanej pergolą, d) III etap – zamknięcie ścianami części dobudowanej łazienki i zaaranżowanie jej w charakterze oszklonej werandy

I etap – modernizacja łazienki w dotychczasowych granicach

II etap – dobudowa letniej łazienki otwartej, obudowanej pergolą z pnącą zielenią i natryskiem na środku.

III etap – zamknięcie ścianami części dobudowanej łazienki i zaaranżowanie jej w charakterze przeszklonej drewnianej werandy z wanną pośrodku

Łazienka przy sypialni składa się z dwóch części: z części otwartej z wanną pomiędzy kominkiem a łóżkiem i toaletką przy oknie oraz z części zamkniętej pod połacią dachu z prysznicem pod oknem, z umywalką pod drugim oknem i wc oraz bidetem: a) rzut mieszkania z częścią łazienkową, b) widok na otwartą część lazienki, c) widok na zamkniętą część lazienki